Eerste ruimtevlucht opvolger spaceshuttle

NASA wacht een historisch moment vanmiddag. Voor het eerst sinds 1975 gaat een capsule de ruimte in die mensen naar de maan kan brengen en mogelijk zelfs naar Mars.

De Orion-capsule is de opvolger van de spaceshuttle, maar het ruimtevaartuig lijkt veel meer op de voorganger van de shuttle: de Apollo-capsule die eind jaren zestig de eerste mensen naar de maan bracht.

De eerste testvlucht van Orion is nog onbemand. Het ruimtevaartuig wordt tussen 13.05 en 15.44 uur vanmiddag met een Delta-IV-raket vanaf Cape Canaveral bijna 6000 kilometer de ruimte ingeschoten.

Vier en een half uur later moet de capsule aan parachutes neerkomen in de Stille Oceaan. NASA wil vooral testen hoe het hitteschild zich houdt bij terugkeer in de dampkring.

Bij ESA kijken ze gespannen mee, want de Europese ruimtevaartorganisatie gaat een belangrijk onderdeel leveren voor Orion. Europa bouwt de servicemodule voor de capsule. Die gaat de toekomstige astronauten van verse lucht, water, stroom en een aangename temperatuur voorzien. Ook heeft de module een raketmotor en stuwraketjes om Orion bestuurbaar te maken.

Dat de servicemodule van levensbelang is, bleek in 1970 tijdens de maanvlucht van Apollo 13. Een ontplofte zuurstoftank in de Apollo-servicemodule kostte de bemanning bijna het leven.

Zo’n zelfde ongeluk kan nooit gebeuren met de module die ESA levert, zegt Philippe Deloo, die het voorbereidende onderzoek naar de servicemodule leidt. "Dat soort tanks hebben we niet aan boord. Zo'n ongeluk is onmogelijk. Maar andersoortige ongelukken, daar moeten we in het design rekening mee houden."

Op de eerste testvlucht van Orion vanmiddag gaat de servicemodule van ESA nog niet mee. Omdat er geen astronauten aan boord zijn en Orion een korte vlucht maakt, hoeft dat ook niet. Het Europese blok vliegt waarschijnlijk pas mee in 2018. Dan maakt de capsule - ook dan nog onbemand - een vlucht rond de maan.

Bij de volgende vlucht, weer een paar jaar later, moeten er wel astronauten aan boord zijn. Daarom moet de module die ESA levert aan de strengste eisen voldoen. De cilinder, die waarschijnlijk zo'n vijf meter lang en vijf meter breed wordt, is afgeleid van ESA's succesvolle ruimtevrachtschip ATV (Automated Transfer Vehicle).

Deloo: "Ook die moest al aan de strengste eisen voldoen. Er was geen bemanning aan boord, maar hij koppelde wel aan bij ruimtestation ISS."

De servicemodule van Orion zal echter niet een een-op-eenkopie van de ATV zijn. "Er zijn een paar onderdelen die we kunnen hergebruiken, maar dat zullen er niet veel zijn. De rest moet worden aangepast omdat er andere eisen worden gesteld aan de missies van Orion."

Dat weten ze ook bij Airbus Defence and Space in Leiden (voorheen Dutch Space). Dat bedrijf maakte de zonnepanelen voor de ATV en gaat dat ook doen voor de servicemodule van Orion. Dus mogelijk vliegen NASA-astronauten over twintig jaar met Nederlandse zonnepanelen naar Mars.

"Daar zijn we apetrots op", vertelt hoofd zonnepanelen Rob van Hassel. "We hebben een aardige weg afgelegd, met allerlei projecten, om hier uit te komen."

De zonnepanelen voor Orion zullen van een afstandje lijken op die van de ATV. "Maar ze verschillen van elkaar als een Ford-T van een Tesla", zegt Van Hassel. "Zoom je in, dan zie je wezenlijke veranderingen. De panelen van Orion moeten het langer volhouden, steviger zijn, beter bestand zijn tegen straling in de ruimte en meer stroom produceren."

Bestemming onbekend

Of de Orion ooit echt met astronauten aan boord naar Mars zal vliegen hangt vooral af van de Amerikaanse politiek. Op dit moment is het Congres in Washington er nog niet uit waar Orion uiteindelijk naartoe moet. Er liggen voorstellen voor vluchten naar een asteroïde of voor een terugkeer naar de maan.

Philippe Deloo: "Het is NASA's voornemen om een flexibel ruimtevaartuig te bouwen dat een bemanning naar Mars kan brengen en weer terug. Ik verwacht dat daar meer voor nodig is, zoals een woonmodule. De Orion-capsule kan de bemanning maar 28 dagen in leven houden. Een reis naar Mars duurt zes maanden."