Museum toont de wapens en vertelt de historie

• Maino Remmers

  Verslaggever

Het zand uit Afghanistan zit nog tussen het profiel van de afgesleten banden. Een modern pantservoertuig van defensie dat tijdens de missie op een mijn is gereden. "De lijntjes zijn gelukkig kort", zegt conservator Dirk Staat van het nieuwe Nationaal Militair Museum. "Als defensie iets afstoot zijn we er snel bij en dan willen we het liefst dat de dirt er nog op zit."

Tanks, vliegtuigen, uniformen, maar ook automatische wapens. Samengebracht in een gigantisch gebouw van 30.000 vierkante meter. Een 747 zou er met gemak in kunnen taxiën. De glazen pui biedt zicht op de voormalige strip van wat eens de vliegbasis Soesterberg was. "Het gaat over wapens, maar ook over onze geschiedenis", zegt directeur Hedwig Saam. "Over heroïek en ethiek. Maar ook over technologie."

Voelen

Een rupsvoertuig parkeren en er een bordje bij zetten werkt niet meer zo, zegt de conservator. Tegenwoordig moet je een museum kunnen 'voelen'. Zo kunnen kinderen een automatisch wapen in hun handen houden. Alle wapens zijn overigens onklaar gemaakt, zitten aan dikke kettingen vast of zijn verankerd in de muur.

"Kinderen spelen ook met een klappertjespistool of bouwen van Lego een tank. Met de juiste context erbij kun je ze op deze manier ook veel uitleggen", zegt Dirk Staat. Die context wil het museum op allerlei manieren laten zien. Met een videoprojectie van 360 graden, met een nagebouwde bunker, interactieve schermen. De kosten van 90 miljoen euro worden onder meer gedragen door een publiek-private samenwerking.

Er zijn de echte verhalen van veteranen die ook over de gruwelijkheden vertellen. Er staat een helikopter die volledig intact lijkt. "Die is tegen een hoogspanningsmast gevlogen en daarbij is bijna alle elektronica vernield. Te duur om te vervangen en daarom staat hij hier", zegt de conservator.

In speciale displays compleet met poppen in gevechtstenue wordt 1940 uitgebeeld, met uit de luidsprekers de wanhopige stemmen van Nederlandse militairen. Aan het dak hangen diverse vliegtuigen, waaronder een F-15. Het is een cadeau van de Amerikaanse luchtmacht, die gestationeerd was op Soesterberg. En ook de 'dikke DAF' ontbreekt niet. "Een groot deel van de collectie is afkomstig van onder meer het legermuseum dat in Delft zat."

Er werken ook vrijwilligers in het Nationaal Militair Museum dat half december opengaat voor publiek. Mensen als Jan van Soest, die nog op de Centurion heeft gereden. "Een tank waar je letterlijk een tank achter moest hangen, zo'n slurper was het."

Als Jan de deksels van de laadruimte opentrekt, glinsteren zijn ogen en komen de verhalen. "Hier kon je proviand onder stoppen, maar we hebben er ook wel eens een kratje bier weggestopt."

Van eigen bodem

Het museum richt zich op militair materieel dat in ons land is ontwikkeld, gebouwd of gebruikt. Dat geldt dus ook voor de zeer zeldzame uniformen, speerpunten uit de oudheid en de allereerste tank van defensie.

Wie het zo bekijkt, ziet dat er vooral tijdens de Koude Oorlog ontzettend veel geld is uitgegeven aan peperduur materieel. "Maar er zijn ook heel veel zaken ontwikkeld die we nu allemaal gebruiken. Denk aan internet en de magnetron, maar ook aan de navigatieapparatuur die we nu in de auto hebben", zegt Dirk Staat.

Midden tussen het materieel ook een totaal kapotgeschoten tank. Erin hangt een felle lamp die de gaten in de bepantsering accentueert. Bijna een kunstvoorwerp dat de vernietigingskracht van de mens aanschouwelijk maakt. Als een hard uitroepteken tussen de tentoongestelde rupsvoertuigen.