NOS NieuwsAangepast

Indische oorlogsherinneringen in reisgids

Door verslaggever Pauline Broekema

Duizenden Nederlanders gaan jaarlijks terug naar Indonesië, om de plekken te vinden waar ze in de oorlog gevangen zaten of zelf in gevecht waren.

Voor die reizigers is er nu met steun van het ministerie van VWS een gids gemaakt. Het boek geeft per eiland een overzicht van interneringskampen, begraafplaatsen, musea, monumenten en andere plaatsen van herinnering.

Beladen reis

Voor de één draait het uit op een teleurstelling. De ander vindt er wat hij zoekt, sporen uit de oorlog van 1942-1949. Sommigen zoeken naar resten van het jongenskamp of het huis waar men zat in de angstige bersiap-periode, anderen naar plekken waar ze vochten in de koloniale oorlog tussen 1945 en 1949.

Verwerking van familieleed is vaak een reden terug te gaan. Veel mensen proberen met de reis een zware levensfase een plaats te geven of te begrijpen waar het trauma van ouder of grootouder zijn oorsprong vindt.

Zeker op zo'n beladen reis is het belangrijk dat het met de logistiek goed zit.

Ambawara

Oud staatssecretaris Jet Bussemaker maakte zo'n reis met haar vader. Ze ging naar de plaatsen waar hij gewoond heeft en gevangen heeft gezeten. Hij praatte er zelden over, maar tijdens die reis met zijn dochter kwamen de woorden. Ze bezochten een ziekenhuisje in Solo, in de oorlog een gevangenkamp en de plaats waar eens het jongenskamp van Ambarawa stond. "Het bezoeken van deze plekken was voor mij bijzonder en aangrijpend", schrijft Bussemaker in het voorwoord van de gids. Hoe indrukwekkend ook, er ging toch veel tijd verloren met het zoeken van de juiste locaties. Rond dwalen is met het verschijnen van het boek niet meer nodig, hoopt Bussemaker.

Van een kamp als Ambarawa op Java konden de schrijvers de locatie vaststellen, maar dat dat lukte niet altijd. Vrouwenkamp Kampili op Sulawesi bijvoorbeeld. Lezers worden in zo'n geval opgeroepen te helpen. Dat kan door een bericht te sturen aan de aan het boek gekoppelde site.

Ook sporen van de koloniale oorlog worden gemeld, zoals het Monumen Korban, dat de slachtoffers van Kapitein Westerling herdenkt.

Verder worden onder meer de grote erevelden genoemd, zoals het grootste in Azie: Leuwigajah, in Cimahi, op West-Java.

Koude neus

De gids maakt pijnlijk duidelijk hoe de koloniale trots tijdens de bezetting gebruikt werd als interneringsplaatsen. De Plantersschool, in Berastagi, het hooggelegen vakantieoord op Sumatra is zo'n treffend voorbeeld. Daar gingen de planters een 'koude neus' halen, om bij te komen van de afmattende hitte van Deli. Van april 1942 tot juni 1945 was de Plantersschool een kamp. De reizigers worden in de gids voorbereid. Veel resten van de oorlog zijn niet te vinden. Nog slechts twee gebouwen zijn intact.

Reisgids Indonesië. Oorlogsplekken 1942-1949. Uitgeverij Open Kaart, Den Haag

Heeft u ervaringen met een zoektocht naar uw oorlogsplaatsen in Indonesië, laat het ons dan weten via: ooggetuige@nos.nl

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl