Koerswijziging bij geheime dienst AIVD

Door redacteur Robert Bas

De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) slaat een andere koers in. De geheime dienst gaat meer in het buitenland spioneren. Dat zal gebeuren door het afluisteren van allerlei vormen van communicatie maar ook door geheime operaties door agenten van de dienst. Dat heeft het hoofd van de AIVD, Gerard Bouman, vandaag bekendgemaakt.

Voorwaartse verdediging. Zo noemt de AIVD de nieuwe aanpak van onder meer terrorisme. De dreiging van jihadistische netwerken in Nederland, zoals de Hofstadgroep, is afgenomen. De dreiging voor de veiligheid komt volgens Bouman in toenemende mate uit het buitenland.

Radicale moslims uit Europa gaan naar conflictgebieden als Afghanistan, Pakistan, Somalië en Jemen. Niet alleen om les te krijgen in de Koran, maar ook om terroristische trainingen te krijgen. Eenmaal terug in Europa zijn ze dan in staat om aanslagen te plegen.

Dreiging

Een voorbeeld daarvan is de Nigeriaan die in december een mislukte aanslag pleegde op de KLM-vlucht van Schiphol naar Detroit. Maar ook de vier jonge moslims uit Den Haag die afgelopen zomer in Kenia werden opgepakt, zijn een voorbeeld van deze trend. De vier zouden onderweg zijn geweest naar een trainingskamp in Somalië. Zeker drie van de vier waren van plan jihadist te worden, stelt de AIVD.

Om deze dreiging aan te pakken wil de AIVD meer het vizier richten op deze gebieden. Want het is beter om in te grijpen of te verstoren voordat iemand die plannen heeft om een aanslag te plegen aan de grens verschijnt. Trainingskampen moeten worden opgespoord en met hulp van lokale autoriteiten ontmanteld en jihadisten eerder gevolgd.

Maar de strategie van voorwaartse verdediging geldt ook voor andere taken van de inlichtingendienst. Neem bijvoorbeeld het tegengaan van de verspreiding van massavernietigingswapens. Als je weet waar Iran behoefte aan heeft voor zijn nucleaire programma kan je daar alerter op zijn, meent Bouman. Onlangs pakte de FIOD na een tip van de AIVD vier medewerkers van een bedrijf in Limburg op, omdat ze strategische goederen met valse papieren naar Iran hadden geëxporteerd.

Samenwerking

Het spioneren in het buitenland is voor een groot deel een technische operatie. Communicatie via satellieten, zoals telefoon- en internetverkeer, wordt met grote schotels onderschept, gefilterd en geanalyseerd. Maar de AIVD zal ook vaker geheime operaties in het buitenland gaan uitvoeren, soms samen met andere geheime diensten. AIVD-agenten gaan de wereld over om eigen informatiebronnen aan te boren.

Een groot voordeel van de nieuwe werkwijze is dat de AIVD minder afhankelijk wordt van andere bevriende inlichtingendiensten. Dat was de kritiek van de commissie-Davids die de aanloop tot de oorlog in Irak onderzocht. De commissie concludeerde dat de inlichtingendienst in 2002 en 2003 te weinig eigen oren en ogen had.

Bouman moet het geld voor de buitenlandse operaties binnen zijn huidige budget van zo'n 175 miljoen euro vinden. Het is niet te verwachten dat de dienst er geld bij krijgt in deze tijd van bezuinigen.