20 jaar na val dictatuur ligt Somalië in puin

Door correspondent Kees Broere

Bijna twintig jaar geleden viel het bewind van president Mohammed Siad Barre in Somalië. Tot vreugde van de meeste mensen in het land. Het bewind van Barre was immers vooral voor dat bewind zelf goed geweest. De dictator vluchtte naar Zimbabwe, waar hij nog altijd verblijft. Somalië kon een nieuwe weg inslaan.

Anno 2010 kunnen we overzien waartoe die weg heeft geleid. Tot afscheiding van Somaliland in het noordwesten. Tot het autonome gebied Puntland in het noordoosten. Tot piraterij in de Somalische wateren. Maar vooral toch tot de enorme ellende die vrijwel elke oorlog met zich meebrengt. Tot op de dag van vandaag.

Lange tijd was in Somalië sprake van een burgeroorlog. Van strijd tussen leden van de vele clans, zoals de Darod en de Hawiye, die het land kent. En van strijd tussen sub-clans en sub-sub-clans. Want alle Somaliërs mogen dan dezelfde taal, cultuur en godsdienst kennen, de verschillende bevolkingsgroepen vechten vaak bitterhard om de politieke en economische macht.

Overleven Een land dat twintig jaar lang geen gekozen regering kent, is ook een land waar van staatsvorming geen sprake meer is. Waar miljoenen mensen overleven dankzij het geld dat familieleden in de diaspora naar hen opsturen. Waar de talloze ontheemden nauwelijks hulp krijgen. En waar de grenzen niet meer worden gecontroleerd.

Dat laatste heeft het strijdtoneel in Somalië de afgelopen jaren sterk veranderd. Eind 2006 werd het bestuur van de zogeheten Islamitische Rechtbanken in de hoofdstad verdreven door troepen uit het buurland Ethiopië, die optraden namens de zogeheten Federale Overgangsregering voor Somalië, de TFG. Juist onder het bewind van de rechtbanken was voor het eerst sinds lang van relatieve rust en vrede sprake geweest.

Villa Somalia De TFG zit nu in Mogadishu, is internationaal erkend, maar heeft zo goed als geen macht. En uit de restanten van de groep van Islamitische Rechtbanken is al-Shabaab ontstaan, een radicaal-islamitische rebellengroep die zegt zich gelieerd te hebben aan Al Qaida. Daarmee is Somalië nu ook het toneel geworden van internationale moslimterreur.

In de grotendeels kapotgeschoten hoofdstad wordt het bewind op de been gehouden door Amisom, een troepenmacht van de Afrikaanse Unie. President Sheikh Sharif Ahmed houdt zich schuil in Villa Somalia, het presidentiële complex. En de inwoners van Mogadishu, zij die nog niet zijn gevlucht, wachten op een politieke of militaire doorbraak. Tot die tijd leven zij van dag tot dag.