Voor de deur van zijn eigen huis in het centrum van Batavia heeft Soekarno, leider van de Indonesische nationalisten, vanochtend om 10 uur de onafhankelijkheid van Indonesië uitgeroepen. Naast hem stond Hatta, verder waren er enkele tientallen aanhangers bij de ceremonie aanwezig.

In zijn Proklamasi, die slechts een minuut duurde en door de radio werd uitgezonden, zei Soekarno: "Wij, het volk van Indonesië, roepen hierbij de onafhankelijkheid van Indonesië uit. Zaken betreffende de machtsovername en andere kwesties zullen op ordelijke wijze en in zo kort mogelijke tijd worden geregeld. In naam van het Indonesische volk, Soekarno en Hatta."

Daarna werd aan een bamboestok de rood-witte vlag gehesen, die vannacht in allerijl door Soekarno's vrouw is genaaid uit enkele oude lappen.

Aan de verklaring is een chaotische politieke strijd voorafgegaan. Soekarno en Hatta, leiders van de 'oude garde' binnen de nationalistische beweging, waren al geruime tijd bezig met de voorbereiding van de onafhankelijke republiek Indonesië. Zij wilden alleen met steun van de Japanse bezetter de onafhankelijkheid uitroepen, om te voorkomen dat het tot bloedvergieten zou komen.

Soekarno en Hatta zijn de afgelopen dagen zwaar onder druk gezet door vertegenwoordigers van gewapende nationalistische jongerengroepen, de zogenoemde pemoeda's, die fel tegen bemoeienis van Japan zijn en bovendien haast wilden maken met de onafhankelijkheidsverklaring.

Met de capitulatie van Japan in zicht eisten ze dat Soekarno en Hatta direct de onafhankelijke republiek Indonesië zouden uitroepen. Beide leiders werden ontvoerd naar een afgelegen plek om hen tot actie te dwingen.

Bescheiden

Dankzij tussenkomst van de Japanse admiraal Maeda, die de onafhankelijkheid van Indonesië steunt, zijn de verschillende partijen afgelopen nacht in zijn huis bijeengekomen. Na verhitte discussies, zonder officiële Japanse inmenging, kwamen ze tot deze korte verklaring.

Bij de ceremonie vandaag waren ook geen Japanners aanwezig. De nationalisten hebben bovendien bewust voor een bescheiden proclamatie om het Japanse leger niet te provoceren.

Einde koloniale overheersing

Een onafhankelijk Indonesië moet volgens de nationalisten het einde betekenen van de Nederlandse koloniale overheersing, als de Japanners het land straks hebben verlaten. Wat de gevolgen zijn voor de tienduizenden Nederlanders die nu nog gevangen zitten in de jappenkampen - en die waarschijnlijk niet op de hoogte zijn van de recente ontwikkelingen- is nog ongewis.

Feit is dat voor hen een chaotische en mogelijk gevaarlijke situatie dreigt te ontstaan, nu de Indonesische nationalisten in het machtsvacuüm zijn gesprongen na de capitulatie van Japan.

Op gezag van de Amerikaanse opperbevelhebber MacArthur mogen geallieerde troepen pas aan land gaan in de bezette gebieden als de Japanse capitulatie is getekend. Dat zal op z'n vroegst eind augustus gebeuren. Japan heeft de opdracht gekregen zo lang de 'status quo' te handhaven.

In Den Haag is het nieuws over de proclamatie van Soekarno in ieder geval nog niet doorgedrongen en houdt men zich vooral bezig met de vraag hoe er zo spoedig mogelijk zo veel mogelijk Nederlandse strijdkrachten naar Indië kunnen worden overgebracht om daar de orde te herstellen.

Daarvoor is Nederland geheel afhankelijk van de medewerking van Groot-Brittannië. MacArthur heeft de militaire verantwoordelijkheid voor Nederlands-Indië kort geleden overgedragen aan de Britse bevelhebber admiraal Lord Mountbatten. Hij zal beslissen waar en wanneer geallieerde troepen aan land gaan om de Japanse bezetter te ontwapenen en hulpverlening aan de bevolking op gang te brengen.

Minister van Buitenlandse Zaken Van Kleffens heeft vandaag in Londen een nota overhandigd aan de Britse premier Attlee waarin Nederland aandringt op een snelle bezetting van Batavia. Ook staan daarin de wensen op het gebied van onder meer transport van troepen naar Nederlands-Indië en de repatriëring van ex-geïnterneerden en ex-krijgsgevangenen naar Europa.

De zwijgzame Attlee heeft laten weten dat de nota "in studie genomen zal worden".