Overal in het land, in dorpen en steden, is de eerste Koninginnedag sinds de bevrijding uitbundig gevierd. De 65ste verjaardag van koningin Wilhelmina werd behalve een Oranjefeest ook een bevrijdingsfeest, waarin men (opnieuw) vierde dat er een einde is gekomen aan vijf lange oorlogsjaren.

"Koninginnedag was niet alleen een groter feest dan het voor de oorlog ooit was", schrijft De Tijd. "Het hart sprak meer dan anders mee, omdat een verlangen van vijf donkere jaren eindelijk werkelijkheid werd, maar wellicht vooral omdat wij zoveel dierbaren te herdenken hadden, die dit feest niet meer mee beleefden.

Laten wij juichen, dat wij de sfeer van angst en zorgen die ons nacht en dag omgaf, af kunnen schudden.

Muziekkorpsen hebben op veel plaatsen met het Wilhelmus en marsmuziek Koninginnedag ingeluid. Oorlogsslachtoffers werden herdacht tijdens speciale kerkdiensten of bij de onthulling van gedenkstenen. Daarna waren er overal optochten met praalwagens, kinderspelen en buurtfeesten in prachtig versierde straten.

Toen 's middags de zon begon te schijnen, raakte Nederland steeds meer in Oranjestemming en is er tot diep in de nacht gedanst en gefeest.

"Nederland en Oranje zijn weer één en Nederland is vrij. Laten wij juichen, dat wij de sfeer van angst en zorgen, die ons nacht en dag omgaf, af kunnen schudden en weer ruim in reine luchten kunnen ademen", sprak burgemeester Moons van Helmond aan de vooravond van de viering van Koninginnedag in zijn gemeente.

Enschede, een stad die volgens Trouw voor de oorlog niet erg Oranjegezind was, "bood vandaag een feestelijk beeld als nooit tevoren". Ook op plekken in de stad waar na de bombardementen slecht ruïnes zijn achtergebleven zag men bloemen, vlaggen en veel oranje. "Voor het eerst sinds de bevrijding hebben we duidelijk ervaren dat de oorlog geëindigd is en dat, hoe groot de moeilijkheden ook zijn, nieuwe perspectieven zich openen", aldus de krant.

Spektakelstuk

Naast alle lokale festiviteiten was er in het Olympisch Stadion in Amsterdam een grote nationale manifestatie, met de opvoering van het spektakelstuk Het drama der bezetting, waaraan meer dan duizend vrijwilligers meewerkten. Koningin Wilhelmina, die haar verjaardag in huiselijke kring vierde, was niet aanwezig, maar prinses Juliana en prins Bernhard zaten te midden van andere hoge gasten op de eretribune.

Onder regie van Carel Briels werd de bezetting van Nederland in taferelen uitgebeeld op een grote kaart van Nederland, die met krijt op de grasmat was getekend.

Volgens de makers was het doel "de toeschouwers een onuitwisbare indruk te geven van de tragische strijd van een klein maar onverschrokken volk, dat wel tijdelijk geknecht kon worden door barbaarse overmacht, maar dat zich nooit heeft laten beroven van zijn geloof in de zekerheid van de overwinning van het recht", zo stond in het programmaboekje te lezen.

In afwisselende scènes zagen de tienduizenden toeschouwers de gebeurtenissen van de afgelopen vijf jaar voorbij komen: de mobilisatie, de Duitse inval met het bombardement op Rotterdam, de capitulatie en vervolgens alle maatregelen van terreur, de Jodenvervolging, het geweld en het verzet, de honger, de kou en duisternis en ten slotte de bevrijding.

A. den Doolaard, 'de stem van Radio Oranje', had op verzoek van Briels de verbindende teksten geschreven en droeg die zelf voor in het stadion.

Saamhorigheid

De apotheose was de oprichting van een groot wit kruis in het midden van het veld, waar prinses Juliana en prins Bernhard een krans legden ter nagedachtenis aan alle mensen die tijdens de oorlog zijn omgekomen. Vliegtuigen van de Nederlandse en Engelse luchtstrijdkrachten strooiden vervolgens bloemen uit over het stadion.

De pers was vrijwel unaniem te spreken over de inhoud van het spektakelstuk, waarin de nadruk lag op de Nederlandse saamhorigheid en militairen en leden van het verzet centraal stonden. Dat het tragische lot van de Joden maar zijdelings aan bod kwam, bleef in de commentaren onvermeld.