Uru-wát?

Door buitenlandredacteur Marc Bessems

Nederland speelt vanavond de halve finale tegen Uruguay. Niet direct een land waar de gemiddelde Nederlander veel over weet te vertellen. Vandaar deze basiscursus Uruguay, voor een goed gesprek rond de wedstrijd.

Uruguay is ongeveer vier keer zo groot als Nederland, maar er wonen slechts 3,5 miljoen mensen. Dat is weinig, vergeleken met het aantal koeien (bijna 12 miljoen) en schapen (ongeveer 10 miljoen) dat Uruguay telt. Het vee heeft het platteland zo'n beetje voor zichzelf: de meeste mensen wonen in de steden. Bijna de helft van alle Uruguayanen woont in de hoofdstad Montevideo.

Het is een klein land, ingeklemd tussen Argentinië en Brazilië. De voertaal is Spaans, want net als de meeste landen in Zuid-Amerika maakte Uruguay eeuwenlang deel uit van het Spaanse Rijk.

Na de onafhankelijkheid werd het een van de eerste verzorgingsstaten van de wereld. De achturige werkdag werd er eerder ingevoerd dan in Nederland. Uruguay kreeg de bijnaam 'het Zwitserland van Latijns-Amerika'. Dat lag niet aan de bergen (het hoogste punt van het land is 514 meter), maar aan de goede voorzieningen.

Martelkamer van Latijns-Amerika

Toch ontkwam ook de stabiele democratie Uruguay niet aan de plaag van Latijns-Amerika van de jaren zeventig. De militaire dictatuur maakte van het land ook 'de martelkamer van Zuid-Amerika'. Uruguay was het land met de meeste politieke gevangenen per hoofd van de bevolking ter wereld.

Eén van die politieke gevangenen van toen is nu president van het land: Jose Mujica. In zijn tijd als guerrillero zou hij volgens sommige verhalen niet zijn teruggeschrokken voor moord. 'El Pepe', zoals Mujica liefkozend genoemd wordt, werd in deze periode van zijn leven maar liefst negen keer neergeschoten.

Mujica is een overlever. Net als de rugbyspelers van vlucht 571 van de Uruguayaanse Luchtmacht. Nadat hun toestel was neergestort in de Andes, overleefden 16 Uruguyaanse atleten de ijzige kou op dik drie kilometer hoogte alleen dankzij het opeten van hun omgekomen collega's. Dat was in 1972. U heeft de film Alive vast wel eens gezien.

Voetbal

Rugby is populair in Uruguay, maar niets verslaat voetbal. Engelse immigranten introduceerden het spelletje in Uruguay in 1880. Het sloeg aan: Uruguay won de eerste beker van Zuid-Amerika (voorloper van de huidige Copa América) in 1916. Uruguay had toen overigens zwarte spelers opgesteld: Uruguay was het eerste land ter wereld waar zwarten in de selectie werden toegestaan.

Daarna won het nog twee keer goud op de Olympische Spelen (in 1924 en bij de Spelen in Amsterdam in 1928). Dat was toen er nog geen Wereldkampioenschappen werden gehouden. Het eerste WK in de geschiedenis was in Uruguay, in 1930. Het gastland won.

Twintig jaar later won Uruguay opnieuw: in Rio de Janeiro versloeg La Celeste gastland Brazilië. Daarna was het wel zo'n beetje gedaan met de gloriejaren. Uruguay plaatste zich niet automatisch meer voor de wereldkampioenschappen en kwam zelden erg ver.

Tot dit jaar, in Zuid-Afrika. Waar een klein land groot in kan zijn.