Wat houdt een te lage cortisolwaarde in?

Wielrenner Lars Boom is vlak voor de start van de Tour de France in de problemen gekomen door een te lage cortisolwaarde. Dat kan duiden op gezondheidsproblemen en zou hem volgens de regels van de MPCC, een vereniging waarin wielerploegen een schonere wielersport nastreven, de Tourstart kosten.

Wat houdt een lage cortisolwaarde eigenlijk in en wat zijn de mogelijke gevolgen. Dopingexpert Douwe de Boer van de Universiteit van Maastricht legt uit.

"Cortisol is een hormoon dat het lichaam in een alerte situatie moet brengen om bij een sterk veranderende omstandigheid direct om te schakelen. Stel dat je wordt aangevallen door wolven. Dan moet je direct actie kunnen ondernemen. Als je cortisolwaarde te laag is, reageer je niet adequaat."

Ineens een grote inspanning

"Het hormoon helpt het lichaam ook snel te reageren als je ineens ziek wordt door bijvoorbeeld een virusaanval of bij een bacteriële infectie, maar ook als het lichaam van een sporter ineens een zeer grote inspanning moet leveren. De cortisolwaarde is een soort alarmsignaal voor het lichaam."

"Als de cortisolwaarde te laag is, wat bij Lars Boom is geconstateerd, kan de alarmfunctie niet goed afgesteld zijn. Dat kan inhouden dat er een gezondheidsprobleem is, maar dat hoeft niet zo te zijn. Om daar zekerheid over te krijgen, is extra onderzoek gewenst. Het is niet zo dat een lage waarde betekent dat je ongezond bent."

Wat is een lage waarde?

Volgens De Boer ziet de MPCC een waarde van 130 als zeer laag. "Het is een beetje afhankelijk van het moment waarop het bloedmonster wordt afgenomen. Wij doen dat in de kliniek bij mensen om 09.00 uur. Het lichaam is dan al enigszins in een stresssituatie. Normaal gesproken moet de waarde dan tussen de 200 en 500 liggen. Neem je echter bloed om 07.00 uur af dan kan het lichaam aan het ontwaken zijn en is de waarde lager. Het is de vraag hoe laat Boom is geprikt."

Costicosteroïden

Cortisol valt onder de groep corticosteroïden, waarmee bijvoorbeeld inspanningsastma wordt bestreden. In de sportwereld komt inspanningsastma geregeld voor. Ook Boom gebruikte 'pufjes' om inspanningsastma tegen te gaan.

"Als cortisonen van buitenaf worden toegediend, denkt het lichaam dat het zelf geen cortisol hoeft aan te maken. In dat geval daalt de cortisolwaarde ook automatisch. Als je stopt met toedienen, neemt de cortisolwaarde weer toe", verduidelijkt De Boer, die aangeeft dat de lage waarde niet inhoudt dat er sprake is van dopegebruik. "Je kunt het ook niet uitsluiten. Daarom is extra onderzoek eigenlijk vereist."

Achterhaalde regel

Voor de Internationale Wielren Unie (UCI) is een te lage cortisolwaarde geen reden renners aan de kant te houden. De ploegen in de MPCC, een vereniging die een gezonde wielersport nastreeft, hebben afgesproken in een dergelijk geval de renner wel acht dagen aan de kant te houden. Douwe de Boer vindt de regel van de MPCC achterhaald.

"De regel stamt uit de tijd dat de wielerstal erg vuil was. Zie het als een grove bezem die de stal moet schoonvegen. Bij de introductie werd geaccepteerd dat de regel ook onschuldige slachtoffers kon maken. De laatste jaren is de wielerstal echter een stuk schoner geworden. Dan kun je zo'n grove regel niet meer gebruiken."

"Dan moet je als organisatie de regel verfijnen, met de stofkam er doorheen. De regel leidt inmiddels tot grote frustraties bij de wielerploegen. Kijk naar Lotto-Jumbo, dat hetzelfde overkwam vlak voor de Giro d'Italia. De regelgeving keert zich nu tegen de MPCC. Als je renners pas twee of drie dagen voor een evenement controleert is dit een rampscenario, omdat je een renner niet meer mag vervangen."