Experimenteel medicijn tegen ebola mag, maar helpt 't ook?

Meer dan duizend mensen met het ebola-virus kijken de dood in de ogen. Een experimenteel medicijn kan ze helpen, maar dat is verboden omdat het nog nooit is getest op mensen. Toch heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) vandaag besloten dat ze het risico moeten nemen: het alternatief is vaak de dood.

Niemand weet of de medicijnen werken en wat de bijwerkingen zijn, omdat ze alleen nog maar getest zijn op apen. Alleen het middel ZMapp is tot nu toe door mensen gebruikt, door twee Amerikaanse artsen en een Spaanse priester. De Amerikanen zijn aan de betere hand, de Spanjaard is vandaag overleden. Dat zegt nog niet zoveel: het kan ook zijn dat de twee Amerikanen zich ook beter hadden gevoeld zonder ZMapp.

In Afrika was er veel woede over deze proef: waarom kregen de deze westerlingen wel het medicijn, terwijl in West-Afrika duizenden mensen ziek zijn?

Duizenden mensen geïnfecteerd

Artsen dragen een lichaam weg in Liberia | EPA

Tot nu toe zijn zeker 1800 mensen geïnfecteerd met het ebola-virus, vooral in Sierra Leone, Liberia en Guinee. Meer dan 1000 mensen zijn overleden. Je krijgt de ziekte door direct lichamelijk contact, of door een besmet dier op te eten. Geïnfecteerden krijgen diarree, geven over en krijgen interne en externe bloedingen. De uitbraak in West-Afrika is de dodelijkste in de geschiedenis.

Het verschil met andere uitbraken is volgens de WHO dat de normaal gebruikte voorzorgsmaatregelen, zoals het dragen van beschermende kleding en het opsporen van andere mogelijke besmettingen, niet meer werkt.

Niet opgelost

Zelfs als blijkt dat de medicijnen goed werken, zal de ebola-epidemie niet in een klap opgelost zijn. Er is namelijk veel te weinig van op voorraad. "Bedrijven waren nog in de experimentele fase en dan maak je geen grote voorraden van het medicijn", vertelt gezondheidsredacteur Rinke van den Brink. "Zij willen er niet mee blijven zitten als het middel niet blijkt te werken."

Bedrijven staan daarnaast niet te springen om de experimentele medicijnen naar West-Afrika te sturen. "Het is voor hen een groot risico", zegt Rinke. "Stel: je geeft het aan 1000 patiënten, waarvan er 800 sterven - mede door de bijwerkingen van dit middel - en in de controlegroep sterven er 500. Dan staat dat bedrijf in de krant met de kop: 'Arme Afrikanen zijn proefkonijnen van de farmaceutische industrie'."

Priester Miguel Pajares wordt naar Spanje vervoerd | AFP

"Een zekere dood"

Amerika heeft aan Liberia beloofd deze week ZMapp op te sturen. "Het alternatief is de dood. Een zekere dood", zegt Lewis Brown, de informatieminister van Liberia. "We weten dat er veel risico's zijn. Maar als mensen moeten kiezen tussen een risico of de dood, nemen velen liever het risico." Ook andere 'besmette' landen hebben interesse.

ZMapp is een cocktail van antistoffen. Onderzoekers hebben muizen het ebola-virus toegediend en gekeken hoe hun lichaam zich verzet tegen het virus. De stoffen die dan vrijkomen, zijn eruit gehaald en zo gemaakt dat ze aan mensen kunnen worden toegediend. "De bedoeling is dat daarmee een turbo wordt gezet op het menselijke immuunsysteem, om je te verweren tegen het virus", zegt Rinke.

Vrouwen in Liberia bidden voor een einde aan de verspreiding van het ebola-virus | EPA

Canada

Ook de Canadese regering heeft besloten 800 tot 1000 doses van een eigen experimenteel medicijn, VSV-EBOV genaamd, aan de WHO te geven. Het is niet bekend waar de WHO de vaccins gaat inzetten.

Canada houdt zelf nog een aantal vaccins achter voor het geval dat. Het land zegt dat het vier tot zes maanden duurt om grotere hoeveelheden van het medicijn te maken.

Geen geld mee te verdienen

Dat er voor ebola niet veel eerder een medicijn is ontwikkeld, komt doordat het een relatief nieuwe ziekte is en het nauwelijks voorkomt. Voor veel bedrijven valt er gewoon geen geld mee te verdienen. "Het is een ziekte die in arme landen voorkomt", zegt Rinke. "En er wordt veel minder onderzoek gedaan naar het medicijnen voor ziektes in arme landen, dan naar welvaartsziekten in de westerse wereld."

Door: Anna