NOS NieuwsAangepast

Journalistieke ethiek in Groot-Brittannië anders dan hier?

Het recente afluisterschandaal van de Britse roddelkrant News of the World overschrijdt flink wat ethische journalistieke voorschriften. Werden voorheen de voicemails van politici en beroemdheden gekraakt, nu lijken ook gewone burgers vogelvrij. Is het verschil in journalistieke ethiek in Groot-Brittannië zoveel anders dan hier, en wie gaat daar eigenlijk over?

Net als met wetgeving, gelden er in verschillende landen verschillende opvattingen over journalistieke ethiek. Er zijn door de jaren heen een aantal pogingen geweest om één overkoepelende leidraad te ontwikkelen, maar zonder succces. In Nederland hebben we de Leidraad van de Raad voor de Journalistiek (RvdJ) en in Groot-Brittannië is er de Editor's Code of Practice van de Press Complaints Commission (PCC).

Zoveel anders?

Toch hebben beide leidraden op de belangrijkste punten overeenkomsten. Zo moeten journalisten altijd streven naar de waarheid en hoor en wederhoor toepassen. Ook erkennen beide richtlijnen dat er uitzonderingen mogelijk zijn als "een gewichtig maatschappelijk belang dit rechtvaardigt". Verschillen zijn er ook. Zo komt het woord 'internet' in de Britse leidraad in tegenstelling tot de Nederlandse niet één keer voor. De Editor's Code of Practice is daarentegen op sommige punten wel specifieker.

Volgens Daphne Koene, secretaris van de Raad voor de Journalistiek, is een groot verschil tussen de PCC en de RvdJ dat alleen in het Britse comité hoofdredacteuren en geen journalisten zijn vertegenwoordigd. Daarbij worden anders dan in Nederland de uitspraken in Groot-Brittannië gedaan naar aanleiding van de bestaande leidraad. In Nederland wordt de leidraad soms aangepast naar aanleiding van uitspraken van de Raad.

Kritiek

Uitspraken van beide instanties zijn niet-bindend: uitspraken worden gepubliceerd in de desbetreffende media, maar er zijn geen sancties aan verbonden. Dat is vaak reden voor kritiek." In Nederland en bij vergelijkbare raden in het buitenland wordt vaak aangehaald dat het tandeloze tijgers zijn", zegt Koene. Toch is het gebrek aan sancties niet zonder reden. "De instanties zijn gebaseerd op zelfregulering. Het opleggen van sancties grenst aan censuur. Daarbij kunnen benadeelden altijd naar de rechter stappen".

Toch is de PCC in Groot-Brittanië niet onomstreden. In 2009 berichtte The Guardian dat News of the World telefoons van onder meer leden van het Koninklijk Huis had gekraakt en schikkingen had getroffen om dit stil te houden. De PCC oordeelde in het voordeel van News of the World en was kritisch over de berichtgeving van The Guardian. Dat rapport werd afgelopen woensdag, naar aanleiding van de recente onthullingen, alsnog ingetrokken. Op basis van recente uitspraken van de Raad ziet Koene geen verschuiving in de ethiek van Nederlandse journalisten. "Belangrijk om te weten is dat de raden in Nederland en Groot-Brittanië geen toezichthouders zijn". Uitspraken volgen immers altijd na de berichtgeving. Daarbij is de Britse journalistiek volgens Koene veel harder. "In vergelijking zijn ze hier vrij braaf".

Door: Jan-Willem

    Deel artikel:

    Advertentie via Ster.nl