Jeanine Duijst
redacteur NOS op 3
Jeanine Duijst
redacteur NOS op 3
Twee keer werd hem gevraagd mee te helpen bij het martelen van IS-strijders. En dat deed de Iraakse fotograaf Ali Arkady, want anders zou het Iraakse leger achterdochtig worden. "Ze keken me raar aan en zeiden dat ik dan de enige zou zijn die niet meedeed aan de martelingen", vertelt hij aan NOS op 3.
Fotograaf Arkady sloot drie keer aan bij missies van het Iraakse leger. In december 2016 in Mosul voor het laatst, daarvoor ook al in Fallujah. Hij legde talloze martelingen vast. Niet door IS, maar door Iraakse militairen. 'De bevrijders.'
Het Iraakse leger noemt zich bevrijder en good guy, maar ik zag de wandaden.
Toen hij de beelden naar zijn foto-agentschap in de Verenigde Staten stuurde, waren collega's daar verbaasd. "Ze zeiden dat ik in levensgevaar was door dit beeldmateriaal waar volgens hen oorlogsmisdaden op stonden."
Hij moest zo snel mogelijk uit Irak zien te komen en publiceerde de foto's en video's daarna. Soms hadden soldaten hem die foto's nota bene zelf gestuurd. "Ik wil de wereld laten zien dat het Iraakse leger zichzelf bevrijder en good guy noemt, maar ik ben getuige geweest van wandaden door Iraakse militairen."
Hierboven zie je Mahdi Mahmoud tijdens martelingen door het Iraakse leger. Mahmoud vluchtte met zijn familie voor IS uit Mosul en werd staande gehouden door het leger toen hij met zijn zoon terugkeerde. "Soldaten beschuldigden zijn zoon ervan voor IS te werken", zegt Arkady, die bij het moment was.
"Hoewel Mahmoud en zijn zoon ontkenden, gaf een luitenant het bevel Mahmoud te blinddoeken en aan zijn handen op te hangen. Daarna martelden ze hem een half uur, drie kwartier."
Als je je als leger schuldig maakt aan dit soort daden, waarom zou je dan een fotograaf laten meereizen? Dat was aan het begin inderdaad niet makkelijk, maar toen Arkady bevriend raakte met twee Iraakse militairen, had hij een ingang. En door de omgang met hen, raakte hij alsmaar nieuwsgieriger.
Toen hij eenmaal meereisde, wantrouwden andere militairen hem wel. Mede omdat Arkady voor een Amerikaans bedrijf werkte "en ze wilden niet dat ik erachter zou komen dat ze wandaden pleegden zoals diefstal, verkrachting, martelpraktijken en moordpartijen". Maar omdat hij het vertrouwen had van andere militairen, kon hij toch blijven fotograferen.
Toen duidelijk werd dat IS de macht in Mosul begon te verliezen, rond november vorig jaar, kwamen de eerste berichten over gemartelde IS'ers naar buiten, vertelt Belkis Wille, Irak-onderzoeker van mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch.
"Je moet je voorstellen: die Iraakse soldaten hebben jarenlang gevochten en zitten vol opgekropte woede. Bovendien hebben Irakezen weinig vertrouwen in de berechting van IS-strijders, dus nemen ze het heft in eigen hand."
"Je merkt inderdaad dat veel mensen zich afvragen of IS-strijders de straf krijgen die ze zouden moeten krijgen", zegt Midden-Oosten-correspondent Marcel van der Steen. "Zelfs als soldaten niet zelf onder IS-regime hebben geleefd, zoals in Mosul, is er nog steeds de boosheid van een land dat enorm heeft geleden onder IS."
Ik hoorde van anderen dat er dode lichamen van IS-strijders in de Tigris dreven. Onherkenbaar door de martelingen.
Dat zag Van der Steen met eigen ogen: "Vorige week werd een groep gevangen IS'ers uit een moskee gehaald met hun handen op hun rug geboeid. Die werden als vee behandeld, er werd flink geslagen. Boosheid en wraakgevoelens waren heel goed te zien."
En de verhalen van mishandelingen en moorden zijn er zat, zegt Van der Steen. "Ik hoorde van anderen dat er dode lichamen van IS-strijders in de rivier de Tigris dreven. Totaal onherkenbaar door alle martelingen."
"Maar die behandeling van gevangenen gaat in tegen het internationaal oorlogsrecht. Zo mag je niet met oorlogsgevangenen omgaan. Iedereen moet fatsoenlijk berecht worden." Aan de andere kant begrijpt Van der Steen waarom het gebeurt: "Mensen hebben veel dierbaren verloren in de jaren onder IS."
Arkady zit vanwege zijn eigen veiligheid niet meer in Irak, maar in het buitenland. "Ik ben blij dat Mosul bevrijd is en er geen gevechten meer zijn, maar ook verdrietig omdat nog steeds heel veel mensen lijden. Er wordt wraak genomen op elkaar. Iedereen denkt alleen aan zichzelf."
