Waarom de NAVO volgens Rusland niet zou mogen bestaan

In de bossen van Litouwen kom je deze maand Nederlandse militairen in gevechtstenue tegen. De reden: Iron Wolf 2017. Een grote oefening van de NAVO waar 5300 militairen uit verschillende NAVO-landen aan meedoen.

Het moet de samenwerking versterken, zegt de NAVO. Een pure daad van agressie, volgens de Russen. En dat is volgens de Russen niet de eerste keer:

Het commentaar van Ruslandkenner Marie-Thérèse ter Haar: "Er is amper oog voor elkaars perspectief". En mede daardoor lijkt een oplossing ver weg. Ze woont vijf maanden per jaar in Rusland. Daar herinnert men compleet andere hoofdstukken van de burenruzie tussen oost en west dan wij.

Bijvoorbeeld de afspraak over het opschuiven van de NAVO-grens. Op Russische televisie vertelt Gorbatsjov volgens Ter Haar nog regelmatig over zijn teleurstelling in het Westen. "Hij kreeg na de Koude Oorlog de belofte dat de NAVO-grens niet naar het oosten zou verplaatsen", zegt Ter Haar. Die belofte is volgens haar tot op de dag van vandaag belangrijk voor veel Russen.

Wie nu naar de kaart van NAVO-landen kijkt, ziet dat die grens wel degelijk naar het oosten is opgeschoven. "Van diezelfde afspraak heeft de NAVO een compleet andere interpretatie", vertelt Dick Zandee van Instituut Clingendael. Volgens de NAVO is afgesproken dat er geen permanente troepen geplaatst mogen worden.

De meest waarschijnlijke verklaring: mondelinge afspraken zijn zo opgeschreven dat ze breed te interpreteren zijn.

Daarnaast interesseren beide partijen zich volgens Ter Haar amper in elkaars cultuur. Als voorbeeld noemt ze dat twee Europarlementariërs, Hans van Baalen en Guy Verhofstadt, tijdens protesten op het Maidan-plein in Kiev stonden te speechen. Ter Haar: "Veel Russen waren met stomheid geslagen toen ze dat zagen. Het werd hier opgevat als een regelrechte provocatie."

Maar ook Rusland maakt keuzes die het conflict verergeren. Militair historicus Christ Klep: "De Russen gebruiken vaak harde taal en dreigen bijvoorbeeld al snel met kernwapens." Dat is volgens Klep logisch voor Rusland, omdat het land militair zwakker is.

Maar tegelijkertijd een manier van handelen die een oplossing voor de spanningen in de weg staat.