Aangepast

10 jaar crisis (deel II): zijn de banken wakker?

Banken en bankiers moesten het keihard ontgelden na het uitbreken van de crisis in 2008. Zij waren de grote boosdoeners. De veroorzakers van alle financiële ellende.

Graaiers zouden het zijn, alleen maar gericht op de hoeveelheid nullen op hun eigen bankrekening. Soms was dit banker bashen - zoals de Amerikanen het noemen - terecht. Er waren bankiers bij die fraudeerden en zichzelf verrijkten.

Met de val van Lehman Brothers begon de crisis echt. De topman werd verguisd.

Maar meer factoren speelden een rol bij het ontstaan van de crisis: overheden waren te soepel in de regels die ze banken voorschreven en controlerende autoriteiten waren niet altijd even streng.

Nu, tien jaar en honderden discussies, opiniestukken en Kamerdebatten over de banken verder, is de vraag: is er wat geleerd van de crisis? Zijn er maatregelen genomen om te voorkomen dat er weer zoiets gebeurt? En zijn die bankiers zelf een beetje veranderd?

Wetgeving

Allereerst de wetgeving. Op dat vlak is er behoorlijk wat gebeurd op meerdere niveaus. Omdat al die banken internationaal werken, is er een basisset aan internationale regels vastgelegd in het zogenaamde Basel III-akkoord. De EU nam dit over in Europese wetgeving en daarna voerde de Nederlandse overheid de wetten in. Op sommige punten zelfs nog wat strenger.

Cultuur

Naast wetten en regels bestaat er ook zoiets als de bankencultuur. Een mannelijke cultuur - denk aan pakken en de Zuidas - die vooral draait om snel en veel geld verdienen. Niet altijd voor de bankier zelf, maar vooral ook voor de bank.

Volgens Harald Benink, hoogleraar bankwezen en financiering aan de universiteit Tilburg, is er op dit vlak aardig wat veranderd: "De klant staat meer centraal, mede door de bankierseed en er is meer aandacht voor duurzaamheidsdoelen." Ook het verstrekken van dubieuze hypotheken en woekerpolissen zal niet meer zo snel voorkomen als voor 2008. Dit komt volgens Benink naast een andere cultuur ook doordat de AFM (de autoriteit die de financiële markt controleert) beter in de gaten houdt of de banken goed handelen.

De buffers van de banken zouden groter moeten zijn om de risico's goed te dekken.

Harald Benink, hoogleraar bankwezen

Kritische noot

Toch heeft Benink nog wel kritiek op de verandering van de cultuur en de wetgeving. Die gaat volgens hem niet op alle vlakken ver genoeg. "De buffers van de banken zouden groter moeten zijn om de risico's goed te dekken." Als er een nieuwe eurocrisis ontstaat, bijvoorbeeld doordat er een eurosceptische politicus aan de macht komt, kunnen de banken zichzelf waarschijnlijk niet redden. De overheid moet dan weer ingrijpen net als in 2008.

Dat de buffers niet hoger zijn komt volgens Benink door de cultuur bij de grote banken. "Er is een sterke lobby geweest om het bufferpercentage laag te houden. De hoofdreden dat de banken dit willen, is dat een kleine buffer een hogere winst betekent." Wat dat betreft is het nog steeds all about the money.

Deel artikel: