In Rusland gaat op social media een spel rond dat jongeren oproept zelfmoord te plegen. De Russische president Poetin gaat er actie op ondernemen.
Blue Whale heet het spel, dat sinds 2015 in verband gebracht wordt met zelfdoding onder Russische jongeren. "Het spel wordt verspreid in groepen op het socialemediaplatform VKontakte", legt Rusland-correspondent David Jan Godfroid uit. "Daar zijn groepen waar je opdrachten moet verrichten en uiteindelijk wordt gesuggereerd een einde aan je leven te maken."
Deelnemers van het spel krijgen vijftig opdrachten. Het begint met oproepen als 'zet een kras in je arm' en 'kijk een enge film midden in de nacht'. Het slotstuk: zoek een hoog gebouw en spring. "Er wordt echt toegewerkt naar een datum waar je een einde aan je leven maakt", vertelt David Jan.
Siberië
De Russische inlichtingendienst FSB doet onderzoek naar het spel en recente zelfmoorden onder jongeren. Twee meisjes van 14 en 15 sprongen van een gebouw in Siberië en een meisje van 14 sprong voor een trein. Een ander jong meisje raakte ernstig gewond toen ze van de vijfde verdieping van een gebouw sprong.
Poetin wil het aanzetten tot zelfdoding op internet nu strafbaar maken. Hiertoe heeft hij een wetsvoorstel goedgekeurd dat het bezitten, maken en verspreiden van zulke websites verbiedt.
Moeilijk te bewijzen
"Zelfdoding onder jongeren is in Rusland een groot probleem", vertelt David Jan. "Een onderzoek uit 2012 meldt drie keer zoveel zelfdodingen onder Russische tieners dan het wereldgemiddelde. En de kinderombudsman hier zegt dat het aantal zelfmoorden door kinderen vorig jaar met maar liefst 57 procent is gestegen, onder andere door die 'doodsgroepen'." Van 2011 tot en met 2015 liep het aantal kinderzelfmoorden juist met ongeveer 10 procent per jaar terug.
Het is moeilijk om hard te maken of de zelfdodingen ook echt door de game of de groepen komen. Een artikel waarin 130 zelfdodingen sinds 2015 aan de game worden gekoppeld, is inmiddels ontkracht. " Er is geen bewijs dat recente zelfmoorden direct uit deze groepen voortkomen", zegt David Jan.
Het feit dat Poetin zich hierover uitgelaten heeft, betekent dat ze het serieus nemen.
De groepen bestaan wel, maar verdwijnen heel snel omdat VKontakte er streng op controleert. In november vorig jaar werden tien mensen door de Russische politie als getuige gehoord in deze zaak.
David Jan: "Het is nog niet voor de rechter geweest, maar er wordt wel op die groepen gejaagd. En het feit dat Poetin zich hierover uitgelaten heeft, betekent dat ze het serieus nemen."
Bestaat dit ook in Nederland?
Jan Mokkenstorm, directeur van 113 Zelfmoordpreventie, denkt van wel. "Ze zijn er zeker, maar ik ken ze niet. Bij zo'n onderwerp is het logisch om gelijkgestemden te zoeken. Verbieden lijkt me daarom niet de beste optie, want dan gaat het underground. Deze mensen hebben behoefte aan contact over hun suïcidale gedachten."
Als het in Nederland bestaat, zou Mokkenstorm er graag mee in contact komen. "De hulp die wij bieden, kan voor hen in het voordeel werken."
Groepen waar mensen elkaar steunen komen veel meer voor, vertelt Anke Wammes van 113. "Er zijn besloten Facebookgroepen waar mensen met suïcidale gedachten ervaringen uitwisselen. Voor zover ik weet zijn die hoopgevend, omdat er ruimte is voor de pijn en de problemen die mensen ervaren. Ze kunnen het onderling bespreken."