Vandaag is de nationale terrorismelijst uitgebreid: er staan nu honderd mensen en organisaties op. Zij zijn volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken betrokken bij terroristische activiteiten. Ter vergelijking: precies een jaar geleden was de lijst nog maar half zo lang.
Wie staan er op de lijst?
Het gaat om 86 mannen, 11 vrouwen en 3 organisaties. Veel mensen op de lijst zijn in de twintig en vechten of hebben gevochten in Syrië. Van enkelen wordt vermoed dat ze inmiddels om het leven zijn gekomen, maar toch staan ze nog steeds op de lijst. Onder het mom van: je weet maar nooit. De drie organisaties worden verdacht van financiële steun aan de Palestijnse beweging Hamas of de Sri Lankaanse Tamiltijgers.
Verder stonden er bij de lancering van de lijst in 2007 veel leden van de Hofstadgroep op. Op dit moment is dat alleen nog Samir A., die in 2013 vrijkwam.
Hoe kom je op die lijst?
Maandelijks komt een hele club bijeen om verdachte namen te behandelen. Het gaat om de ministeries van Buitenlandse Zaken, Financiën en Veiligheid en Justitie. Daarnaast zijn ook het Openbaar Ministerie, de AIVD, de terrorismecoördinator NCTV en het Financial Intelligence Unit Nederland (FIU), een organisatie die ongebruikelijke geldtransacties onderzoekt, betrokken.
Bij deze partijen kan je op twee manieren op de radar komen: óf je bent al veroordeeld voor (betrokkenheid bij) een terroristisch misdrijf, óf op basis van sterke aanwijzingen dat je je bezighoudt met zaken die de nationale veiligheid in gevaar brengen. Maar terwijl het bij de eerste categorie vrij duidelijk is waarom iemand op de terrorismelijst komt, wordt dat bij andere zaken vanwege privacyredenen niet bekendgemaakt.
Bovendien krijg je niet van tevoren een belletje als je op de nieuwe versie van de lijst komt. Het verrassingseffect moet er namelijk voor zorgen dat de mensen niet zomaar hun geld kunnen overboeken.
Wat als je op de lijst staat?
Behalve dat het niet al te best is voor je zoekresultaten in Google, zit je ook flink in de geldproblemen. Als je op de lijst staat, wordt je bankrekening namelijk bevroren. Dat betekent dat je niet meer kan pinnen of gebruik kan maken van een creditcard. Ook wordt bijstand, zorg- en huurtoeslag stopgezet en kan je geen hypotheek meer krijgen.
Bovendien mogen vrienden en familie geen geld meer naar je overmaken, want dan zijn ze zelf ook strafbaar. Als je op reis wilt, bestaat de kans dat je eruit gepikt wordt bij de paspoortcontrole.
Om toch wat geld te hebben om van te kunnen leven, kan je deels ontheffing aanvragen. Je kan dan bij de bank maandelijks een klein beetje geld ophalen.
Je wilt dat mensen weer een normaal leven opbouwen, maar dat is hierdoor bijna niet mogelijk.
Hoe kom je er vanaf?
Je kunt tegen je plek op de lijst in beroep gaan, zegt het ministerie van Buitenlandse Zaken. "Maar het is lastig om dit aan te vechten", zegt terrorismedeskundige Jelle van Buuren. "Het gaat om een soort bestuurlijke maatregel, waarbij de rechter alleen kan toetsen of de overheid uit nationaal belang de beslissing mocht nemen om jou op de terrorismelijst te plaatsen." Bovendien blijft de informatie waarom ze jou verdenken, nog steeds geheim.
Als je je straf voor betrokkenheid bij terrorisme hebt uitgezeten, betekent dat niet automatisch dat je van de lijst verdwijnt. En dat is een probleem, zegt Van Buuren. "Dit staat haaks op de reïntegratie die de overheid wil. Je wilt dat mensen weer een normaal leven opbouwen, maar dat is hierdoor bijna niet mogelijk."
Er zijn wel mensen van de lijst verwijderd, 23 in totaal. Negen van hen helemaal, veertien omdat ze werden overgezet naar Europese lijsten.
We weten uit voorbeelden uit het verleden dat er echt geen tienduizenden euro's nodig zijn om een aanslag te plegen.
Maar werkt het?
De lijst is een van de manieren om terrorisme met financiële maatregelen te lijf te gaan. Het opstellen van de terrorismelijst is bovendien een verplichting van de Verenigde Naties na de aanslagen op 11 september 2001. Ook binnen de Europese Unie wordt de lijst gedeeld en het kabinet dringt erop aan dat ook andere landen dat gaan doen.
Maar hoe effectief is het? Volgens Van Buuren kan je er vraagtekens bij zetten. "We weten uit voorbeelden uit het verleden dat er echt geen tienduizenden euro's nodig zijn om een aanslag te plegen. Bij recente aanslagen bleek een vrachtwagen of mes genoeg."