Dus jij dacht dat je het koud had tijdens de Nieuwsjaarsduik? Bedenk dan dat er Nederlanders zijn die in de winter voor hun lol zwemmen in het koude water. Vandaag en morgen is er zelfs een WK ijszwemmen in Duitsland.
Daaraan doen 120 deelnemers mee uit 26 landen. Vijf komen uit Nederland, ook Fergil Hesterman van 23. De vraag is natuurlijk: wat bezielt hem het koude water in te gaan?
Fergil is van nature een langeafstandszwemmer. Hij duikt in plassen en kanalen – óók het IJsselmeer. In de zomer van 2015 kreeg hij een hersenschudding. Om dat jaar toch zijn meters te kunnen maken in de buitenlucht besloot hij te gaan zwemmen in de winter: ijszwemmen, waar het water kouder is dan 5 graden.
En dat doet -ie best aardig. Op de mijl heeft hij de op één-na-snelste tijd ter wereld en op de kilometer doet hij ook mee om de medailles.
In het begin is het afzien voor Fergil. "Als je erin gaat, gaat er een schok door je lichaam, omdat je in een levensbedreigende situatie terechtkomt. De eerste twee minuten voelt het als de hel. Het zijn net duizenden speldenprikjes op je huid."
Daarna begint zijn huid te gloeien en weer even later koelt zijn lichaam snel af en worden zijn spieren stijf. "Alles gaat dan langzamer." En dat is gevaarlijk. Heel gevaarlijk. "Als je niet oppast, dan verdrink je."
De hel, speldenprikjes en een verdrinkingsdood: tot nu toe nog weinig redenen die positief klinken, zegt ook Fergil, maar het gaat om het gevoel dat je na het zwemmen krijgt. Daarvoor moet je soms eerst door de afterdrop. Je lichaam werkt dan keihard om weer op te warmen. Je coördinatie is minder, je hijgt en rilt hevig. "Een vreselijk iets", zegt Fergil. "Maar daarna heb ik toch weer dat euforische gevoel dat ik het toch maar even heb geflikt."
Het is gewoon iets wat heel veel mensen je niet na kunnen doen. Een overwinning op jezelf.
Daar gaat het inderdaad om, zegt Michiel Land: grenzen voor jezelf verleggen. Hij traint koudwaterzwemmers en waarschuwt dat het niet voor iedereen geschikt is. "Je moet het echt langzaam opbouwen. Eerst een halve minuut, dan een minuut en dan misschien verder. En altijd onder begeleiding en luisteren naar je lichaam."
Het gaat er volgens hem vooral om dat je iets doet wat eigenlijk niet kan. "En dat is tof. Het is net als de marathon lopen. Dat doet ook pijn. Het geeft een grensverleggend gevoel en je merkt dat je er beter in wordt. Daar kun je trots op zijn. Het is gewoon iets wat heel veel mensen je niet na kunnen doen. Een overwinning op jezelf."
Om die kick is het veel mensen dus te doen. Ook Kevin Taal van 20. Hij is niet van plan wedstrijden te zwemmen, maar springt al wel twee jaar het koude water in. Dat doet hij bij de Walrusclub in Deventer. We zochten hem op:
Sommige mensen zwemmen in koud water, omdat ze ervan overtuigd zijn dat het goed voor ze is. In een helende werking geloven de twee wetenschappers die wij spraken niet.
"Dat je er gezonder van wordt, daar is geen enkel bewijs voor", zegt bewegingswetenschapper Herman Kuipers van de Universiteit van Maastricht. "Als je het korte tijd heel koud hebt, dan treedt er vaatvernauwing op. Het beoogde effect heeft weinig met gezondheid te maken. Je vitale organen krijgen dan extra toevoer van bloed, zo wordt beweerd, maar de zuurstof in je bloed wordt niet hoger als je in koud water springt."
Hoogleraar fysiologie Jan Hindrik Ravesloot van de Universiteit van Amsterdam ziet het vooral als een vorm van sport. "Je hebt mensen die een berg beklimmen en mensen die zich in koud water onderdompelen."
Ook hij benoemt het gevaar voor mensen met hart- en vaatziekten. Door de kou moet het hart namelijk hard werken. IJszwemmen heeft vooral een psychologisch effect, zegt hij. "Je bent ontzettend dapper. Ik kan me voorstellen dit mensen een stoer gevoel geeft."
Kuipers raadt het koudwaterliefhebbers niet per se af. "Iemand die het leuk vindt: doe het vooral, maar altijd in een groep of met begeleiding. Als je gezonder wilt worden, ga dan lekker een stukje hardlopen. Dat heeft meer effect op de circulatie en bloedsomloop dan zo'n koude duik in het water."