Hoe amputeer je een been als je dat nog nooit eerder hebt gedaan? Of als je geen verdoving hebt?
Voor veel medische hulpverleners in Syrië is dat de realiteit. Hun enige hulplijn komt uit Amerika: een team artsen staat dag en nacht klaar om hen te helpen - via WhatsApp. Met appjes worden de Syrische artsen door de meest ingewikkelde operaties geloodst.
De Syrische nierarts Lina Murad woont in Washington. Ze blijft elke nacht tot 02.00 uur wakker om artsen in Syrië bij te staan. We spraken haar in haar woonplaats:
"Het gaat 24 uur per dag, zeven dagen per week door. Ik zit zelf in twee WhatsApp-groepen: een voor vragen over nierziekten en een voor alle medische vragen uit het noorden van Syrië. We proberen iedereen te helpen, dus we hebben per specialisme en per regio een WhatsApp-groep. 400 artsen wereldwijd zijn er actief mee bezig."
We moeten echt in gedachten teruggaan naar de middeleeuwen: hoe deden artsen het toen?
"Hier vraagt een arts in Syrië bijvoorbeeld hoe hij een nierdialyse kan uitvoeren zonder filters. Alle medicijnen en hulpmiddelen raken inmiddels op. We moeten echt in gedachten teruggaan naar de middeleeuwen: hoe deden artsen het toen? Dat is voor ons ook een enorme uitdaging."
Omdat veel artsen uit Syrië zijn gevlucht of zijn overleden, moeten de overgebleven artsen en andere hulpverleners handelingen verrichten waar ze helemaal niet voor zijn opgeleid.
De artsen in Syrië sturen foto's en video's van de patiënten naar de WhatsApp-groepen en krijgen dan een diagnose terug. Ook krijgen ze tijdens operaties stap-voor-stap aanwijzingen.
De Amerikaanse WhatsApp-artsen krijgen vooral veel vragen over oorlogsverwondingen. "Ze moeten soms amputaties zonder verdoving uitvoeren. Kan je je dat voorstellen?"
De tandarts die 40.000 levens moet redden
Een van de Syriërs die veel hulp krijgt van de artsen uit de VS is Muhammad Darwish uit Madaya. De 26-jarige is opgeleid als tandarts maar moet nu samen met een dierenarts alle medische hulp verlenen aan de 40.000 inwoners van zijn belegerde stad.
Met behulp van illustrator Romée van Benten vertellen we hieronder zijn verhaal:
"Muhammad is een superarts geworden", zegt dokter Lina. "Hij heeft inmiddels geleerd de meest gevaarlijke operaties uit te voeren. Muhammad laat zien wat een erg toegewijde arts kan doen. Hij is de reden waarom wij elke dag weer opstaan met het gevoel: ik moet vandaag opnieuw mensen helpen."
Toch valt het Lina zwaar om dag en nacht te appen met de Syrische artsen. "Iedereen in deze situatie is getraumatiseerd. Hoe dan ook. Natuurlijk zijn de mensen ter plekke nog meer getraumatiseerd. Maar dat zijn wij hier ook."
"Je ziet zo veel gruwelijke dingen en je kan vaak weinig doen. Daarom hebben we ook psychiaters in de appgroepen. Maar die psychiaters moeten vooral artsen in Syrië leren met de stress om te gaan, zodat ze door kunnen gaan. Het is dag in, dag uit. Stel je voor dat je nooit rust hebt."
Lina denkt zelf dat ze nooit meer terug kan naar Syrië. "Ik weet zeker dat ze mij zullen oppakken als ik in Syrië ben. Dan word ik behandeld als een terrorist, omdat ik mensen heb geholpen in gebieden die niet in handen zijn van de regering. Het maakt niets uit dat ik dat als arts heb gedaan. Dat doet er niet meer toe."
Ook Lina's familie in Syrië kan door haar werk gevaar lopen. "Natuurlijk kan dat. Maar we dragen het label terrorist als een ereteken. Het is een eer dat ze me bestempelen als terrorist. We verlenen medische hulp zoals we dat gezworen hebben om te doen. Mijn familieleden steunen me. Ze weten wat er kan gebeuren, maar ze blijven me steunen."
