Tel even mee:
- 1177 middelbare scholen
- 82 technische scholen
- 96 universiteitscampussen
Dat zijn 1355 onderwijsinstellingen, die uit protest allemaal bezet zijn door Braziliaanse studenten. Die vinden namelijk dat het nogal slecht gaat met het onderwijs in het land. De conservatieve president Michel Temer houdt de hand op de knip, en daardoor krijgen scholen minder geld. Volgens scholieren zijn hun lessen nog slechter worden dan ze al waren.
Een boegbeeld van 16 jaar oud
De 16-jarige scholiere Ana Júlia Ribeiro is het gezicht van de beweging. Ze hield eind vorige maand een speech (hier helemaal) over de protesten. Dat deed ze in het parlement van de zuidelijke staat Paraná, waar de protesten het grootst zijn. Haar toespraak ging viral door het hele land.
Aan de hand van vier van haar belangrijkste quotes proberen we uit te leggen wat er aan de hand is in het land, samen met onze Latijns-Amerika-correspondent Marc Bessems.
Met deze eerste en retorische vraag wil Ana Júlia laten zien dat hun bezetting legitiem is, zegt Bessems. "De protesten krijgen veel tegenstand, ook van medescholieren. Ana Júlia zegt hier eigenlijk: de school is van ons, niet van politici die erover willen bepalen. De scholieren willen beter onderwijs. Daarom vinden ze dat ze het recht hebben om de school te bezetten, om een statement te maken."
"Ana Júlia doelt hier op de kwaliteit van onderwijs in Brazilië. Die is beneden peil", zegt Bessems. "Scholen zijn best betaalbaar en veel jongeren zitten netjes in de les. Maar ze leren er te weinig. Veel scholieren kunnen wel lezen en schrijven, maar begrijpen totaal niet wat de woorden betekenen: functioneel analfabetisme heet dat."
Waarom is het onderwijs in Brazilië zo slecht? Aan een geldtekort alleen ligt het niet. "Scholen zijn slecht georganiseerd. Bij een eerdere bezetting, vorig jaar, vonden scholieren in het kantoor van de directeur een grote stapel ongebruikte schoolboeken. Verder is het is er vaak onveilig, scholen zijn dicht als er in de favela's geschoten wordt."
Naast de wet die overheidsuitgaven afkapt, wil de regering van Temer ook een wet invoeren die politiek volledig bant uit het onderwijs. Daarvoor is het overheidsprogramma 'Scholen zonder Partij' ingevoerd.
Politieke voorkeuren en stromingen mogen dus niet meer besproken worden in de les. Veel scholieren zijn daar boos over, onder wie Ana Júlia. "Ze vinden het betuttelend en heel kleinerend", zegt Bessems. "Ze vinden dat politieke standpunten gewoon op school besproken moeten kunnen worden. Anders komt er een heel leger van scholieren dat niet voor zichzelf kan denken."
De regering ziet dat anders. "Het parlement is vrij rechts. Zij zijn bang dat scholen kinderhoofdjes nu volstoppen met linkse denkbeelden. Dat willen ze stoppen."
Vorige week maandag werd de 16-jarige scholier Lucas Mota vermoord in een van de bezette scholen. "De protesten werden daarna alleen maar groter", vertelt Bessems. "Ana Júlia sprak de politici in de zaal er persoonlijk op aan", zegt Bessems. "Zij hadden ook bij de begrafenis moeten zijn."
"De grondwet zegt dat de staat verantwoordelijk is voor kinderen, zeker op school. In haar ogen zijn zij dus verantwoordelijk voor de dood van Lucas." Dat viel niet in goede aarde. "Ze werd onderbroken door de gespreksleider en het publiek schreeuwde naar Ana Júlia dat hun handen schoon zijn."
Verandering
Inmiddels zijn er al tientallen scholen ontruimd door de ME. Toch zijn honderden scholen nog steeds bezet. "Veel scholieren vergaderen nu of ze doorgaan. Protesten of niet, uiteindelijk moeten ze toch weer les gaan krijgen."
Of de protesten grote veranderingen gaan veroorzaken, is volgens Bessems nog maar de vraag. "De wet om de uitgaven af te kappen is er al praktisch doorheen. Toch zorgen protesten als deze wel dat er aandacht blijft voor de benarde situatie in het onderwijs."