Op het moment dat jij na de Troonrede de televisie uitzet, begint de dag pas echt voor belangenorganisaties en lobbyisten. Hun agenda wordt de komende tijd mede bepaald door Prinsjesdag: krijgen ze er geld bij of gaat er geld af? Komt de regering de beloftes na? Zijn er nog nieuwe plannen?
Wat ze precies doen, is misschien niet altijd even duidelijk. We liepen daarom een dag mee met Jan Sinnige en Jeroen Wienen van het Interstedelijke Studenten Overleg (ISO), dat opkomt voor belangen van studenten.
10.30 uur: Tipje van de sluier op het ministerie van Onderwijs
De Miljoenennota telt zo’n 200 pagina’s en is vrij ingewikkeld om te lezen. Daarom leggen die ochtend ambtenaren van het ministerie van Onderwijs de onderwijsbegroting in grote lijnen uit aan de bestuursleden van het ISO. Zo kunnen ze zich voorbereiden.
Na een uur is de meeting afgelopen. Vooralsnog lijkt het er niet op dat er heel veel geld voor onderwijs bijkomt, concluderen de bestuursleden. Dan lopen ze heel toevallig minister Bussemaker tegen het lijf. “Jullie krijgen er 25 miljoen bij voor gelijke kansen in het onderwijs. Zijn jullie tevreden?”, vraagt ze. “We zijn nooit tevreden”, antwoordt voorzitter Jan Sinnige lachend.
Klinkt goed, die 25 miljoen. Maar waar die getallen precies vandaan komen, weten de bestuursleden niet. Ze hebben er op het ministerie ook niets over gehoord. Ze wachten de Miljoenennota dus nog maar af.
12.00 uur: Waar komt die 25 miljoen vandaan?
Op hun tijdelijke kantoor in Den Haag bespreken de bestuursleden de onderwijsbegroting. “Prestatiebox. Totale hoofdbekostiging. Prestatie-afhankelijke kosten. Scholingsbudget. Indicatief geld.” Zomaar wat termen die over tafel vliegen. Toch lijken de bestuursleden goed te weten naar welke punten ze moeten kijken.
Eerste conclusie: er staat in de begroting niets over de verslechterde financiële situatie van studenten door het leenstelsel. Het ISO had dat ook niet verwacht en heeft van tevoren al een boos persbericht geschreven. Maar dat kan er pas uit als ze zeker weten dat het kabinet hiervoor echt geen plannen heeft. Nog even wachten tot de Troonrede dus.
De 25 miljoen waar Bussemaker het over had, blijft intussen een mysterie. Het is nog onduidelijk of dat extra geld is. Ook is niet bekend waar dat geld nou precies naar toe gaat.
13.15 uur: Wat staat er in de Troonrede?
De bestuursleden kijken op een laptop mee met de Troonrede. “Het is verheugend dat de koopkracht dit jaar en komend jaar opnieuw groeit voor werkenden, ouderen en mensen met een uitkering”, vertelt de koning.
Maar niet voor studenten. Reden genoeg voor het ISO hun boze persbericht meteen te versturen, nog voordat de Troonrede is afgelopen. “Student hardst getroffen op Prinsjesdag”, sturen ze naar zoveel mogelijk mensen.
De koning zegt verder dat er extra geld komt voor gelijke kansen (wat ze al wisten dankzij Bussemaker) en dat mbo’ers geld krijgen voor bepaalde schoolkosten (dat werd gisteren al bekend). Niet veel nieuws dus.
14.00 uur: Kamerleden strikken
Dan is het voor voorzitter Jan tijd om naar de Tweede Kamer te gaan. Samen met bestuurslid Jeroen Wienen gaat hij proberen Kamerleden te spreken, om duidelijk te maken dat ze meer geld voor hoger onderwijs willen.
De rest van de bestuursleden blijft op kantoor. Zij gaan straks de Miljoenennota doorspitten en geven aan Jan en Jeroen, die dan met Kamerleden aan het borrelen zijn, de laatste informatie door.
Jan en Jeroen praten onder meer met VVD-Kamerlid Pieter Duisenberg, maar veel valt er bij hem niet halen: de VVD zit in het kabinet en zal niet zo snel kritiek leveren op de kabinetsplannen. Bij CDA-Kamerlid Michel Rog hebben ze meer succes: ook hij vindt dat er te weinig geld gaat naar onderwijs en belooft later contact met ze op te nemen.
“Prinsjesdag draait om duidelijk maken waar je voor staat”, legt Jeroen uit. “Je kan de boel op scherp zetten.” En daar helpt media-aandacht bij: als er over de kritiek op de onderwijsplannen bericht wordt, kan het ISO dat gebruiken om meer druk te zetten. De bestuursleden juichen dan ook als blijkt dat de Volkskrant hun reactie bovenaan zet in een artikel.
15.15 uur: de Miljoenennota komt online
Omdat de Tweede Kamer vol zit, kijken Jan en Jeroen op een van de televisies naar de presentatie van de Miljoenennota. Intussen verversen ze op hun telefoon constant de site van de Rijksoverheid om te checken of de hele Miljoenennota al online staat.
Als het eindelijk zover is, lijkt er goed nieuws te zijn. “De minister had gelijk: 25 miljoen voor gelijke kansen voor onderwijs”, zegt Jan blij. Het lijkt te gaan om extra geld.
Maar dan horen ze van hun collega’s op kantoor: van die 25 miljoen blijkt slechts 7,5 miljoen voor het hoger onderwijs te zijn. En helemaal balen: die 7,5 miljoen had Bussemaker begin deze maand al bekendgemaakt tijdens de opening van het academisch jaar. Veel ‘nieuw’ geld komt er dus eigenlijk niet bij.
Best wel balen dus voor het ISO dus. Toch zijn de bestuursleden tevreden over hun Prinsjesdag. “Inhoudelijk vallen de maatregelen tegen”, concludeert voorzitter Jan. “Maar procesmatig was het een goede dag. We hebben iedereen gesproken, van de minister tot de voorzitter van de Vereniging van Hogescholen. Morgen zal het tijdens de Algemene Beschouwingen ongetwijfeld gaan over kansenongelijkheid in het onderwijs.”