Grote rellen tussen hooligans hebben we eigenlijk al jaren niet meer gezien op een EK of WK voetbal. Tot dit weekend, toen gingen Russen en Engelsen massaal op de vuist in Marseille. Wat is er nu anders?
"Hooliganisme leek van de radar verdwenen", zegt Raf Willems, een Belgische sportjournalist die meerdere boeken schreef over voetbalcultuur. "Natuurlijk bestaat het nog, maar het verbaast me dat het zo uit de hand is gelopen."
Toch komt het niet totaal onverwachts. "Al in februari kondigden Russische hooligans op Facebook aan geweld te gaan gebruiken tijdens het EK", zegt Willems. "Je denkt dan misschien, die rare Russen gaan dat niet doen, maar dat bleek dus iets anders."
Vechtersbazen
Volgens de Franse officier van justitie gaat het om Russische vechtersbazen, die 'zeer goed getraind zijn in razendsnelle en zeer gewelddadige acties'. "Ik wil niet zeggen dat het professionals waren in geweld, maar ze waren in ieder geval goed getraind." En ook volgens Rusland-correspondent David Jan Godfroid gaat het om een georganiseerde harde kern van verschillende clubs, die zich behalve met voetbal met criminele activiteiten bezighoudt.
De Russen willen tonen dat ze de sterksten zijn.
Het doel van de Russen: de vorige 'wereldleiders' van het hooliganisme, de Engelsen, van de troon stoten. "Ze willen tonen dat ze de sterksten zijn", zegt Willems.
Engelse fans
En dat terwijl het hooliganisme in Engeland juist op z'n retour is. "In Engeland is de fancultuur veranderd", zegt ook UvA-onderzoeker Ram贸n Spaaij, die internationale supportersculturen in kaart bracht. "Dankzij het beleid van de Britse overheid is het de afgelopen vijftien jaar een stuk relaxter geworden."
Dat betekent niet dat de Engelse voetbalfans opeens braaf zijn. "Natuurlijk lijken de Britten bij grote wedstrijden nog steeds de stad over te nemen, maar het gaat tegenwoordig meer om zichtbaar aanwezig zijn, dan geweld uitlokken of gebruiken. Al kan alcohol daar soms verandering in brengen."
Ze willen aantonen dat ze de nieuwe generatie hooligans zijn.
De reputatie van de Engelsen zorgt ervoor dat andere landen, zoals de Russen, zich met hen willen meten. "Als je de Engelsen kunt verslaan, dan ben je wat, is het idee. Ze willen aantonen dat ze de nieuwe generatie hooligans zijn", zegt Spaaij. En die 'titel' lieten de Engelsen zich in Marseille niet zomaar afnemen.
Terwijl het hooliganisme in West-Europa afneemt, neemt het volgens zowel Spaaij als Willems in landen als Rusland juist toe. "Het is daar de laatste jaren echt ontwikkeld en georganiseerd. Bovendien is er minder beleid om het aan te pakken, zoals het uitdelen van stadionverboden", zegt Spaaij.
Valt de Fransen eigenlijk iets te verwijten? "Die hebben op het gebied van terreur wel genoeg aan hun hoofd", denkt Willems. Het zijn de Russische autoriteiten en de UEFA die volgens hem hadden moeten ingrijpen. "Als ik had kunnen ontdekken dat de Russen deze plannen hadden, dan hadden zij dat zeker moeten weten. Je moet weten wie de supporters zijn die naar zo'n evenement afreizen."
Wayne Rooney
Inmiddels is er zelfs een petitie van mensen die willen voorkomen dat Rusland het WK in 2018 mag organiseren. En de Russen? Die wijzen weer naar Frankrijk: "Men moet zo'n toernooi goed organiseren en de fans in het stadion uit elkaar houden", zegt de Russische minister van Sport Vitali Moetko, ook voorzitter van de Russische voetbalbond RFS.
De UEFA dreigt inmiddels Rusland en Engeland uit het toernooi te zetten als hun supporters nog een keer voor problemen zorgen. De Engelse bondscoach Roy Hodgson en zijn aanvoerder Wayne Rooney smeken supporters in een video zich in te houden.
Volgens Willems kan het naar huis sturen van teams misschien voor wel meer problemen zorgen. "Hoe denken ze al die fans naar huis te sturen? Ik zou liever zien dat de teams in dat geval punten in mindering krijgen, al zal dat juridisch lastig zijn."
Paniekvoetbal
Spaaij denkt dat met de rellen van dit weekend het ergste wel is geweest. "Woensdag speelt Rusland nog tegen Slowakije, dat kan nog wel voor wat spanning zorgen. En ook als Rusland later tegen Polen zou moeten bijvoorbeeld."
Hij hoopt vooral dat de rellen niet zorgen voor paniekvoetbal bij de Franse politie. "Wanneer ze zero tolerance gaan toepassen gaat het juist escaleren. Dat is nooit een oplossing."
En vergeet niet, zo kan het ook:
