Als vanavond om 20.02 uur heel Nederland twee minuten stil is geweest, beginnen overal theatervoorstellingen om de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog wat tastbaarder te maken.
Van de tachtig voorstellingen van Theater na de Dam zijn er meer dan twintig gemaakt door jonge acteurs en theatermakers. Zij interviewden ouderen die de oorlog hebben meegemaakt en verwerkten die gesprekken in hun voorstellingen.
Wij waren bij de repetities van Aan de Maliebaan. Die voorstelling begint vanavond vlak vóór de twee minuten stilte bij het Joods monument in Utrecht en gaat verder al lopend door de straat.
"Het gaat over verdwenen families in Utrecht", vertelt regisseur Linda Bosch. "Op de Maliebaan is veel gebeurd tijdens de oorlog, dus qua decor is dat echt te gek."
"Ik heb mevrouw Hoefsmid geïnterviewd", zegt student Sima Kirjazowa, die meespeelt in het stuk. "Op een ochtend kwamen de Duitsers bij het huis van haar verloofde om hem op te halen. Toen deed zijn moeder alsof hij al was opgehaald, de soldaten geloofden dat. Daarna dook hij bij mevrouw Hoefsmid onder."
Benjamin Caton van 19 speelt ook mee. "Een vrouw vertelde dat de Duitsers haar vroegen om van haar fiets te stappen. Toen is ze gewoon keihard gaan fietsen. Ze schoten op haar, maar ze overleefde het. Bovendien had ze haar fiets nog. Zo onrealistisch, dit soort verhalen. Heel cool."
Beiden zeggen dat het project hun blik op de Tweede Wereldoorlog heeft veranderd. "Twee minuten stil is voor mij meer uit gebruik, dan echt uit werkelijk herdenken", zegt Sima. "Je ervaart het nu een stuk meer, in plaats van elk jaar hetzelfde verhaal te horen en hetzelfde ritueel af te gaan."
"Ik weet nog dat ik vroeger altijd dacht: pfff, de Tweede Wereldoorlog wordt wel echt elk jaar herhaald en er is zo veel aandacht voor", vervolgt Benjamin. "Het mag voor mij op school ook iets minder theoretisch, minder jaartallen en gebeurtenissen. Voor mij zijn de sfeer en de individuele verhalen belangrijk."
"Je merkt toch dat jongeren heel veel dingen niet weten", vertelt regisseur Linda. "Dat verbaast me soms. Ze krijgen wel iets mee van school, maar dat blijft toch niet hangen. Ik merk dat als ze iemand tegenover zich hebben die de oorlog heeft meegemaakt, het echt gaat leven en het iets met ze doet."
De ouderen waren volgens Linda dolblij toen de jonge acteurs met hen kwamen praten. "Ze vonden het fantastisch. Ik denk dat weinig mensen beseffen dat over een paar jaar deze verhalen niet meer door hen verteld kunnen worden. Ga het er dus met je opa en oma erover hebben. Er is zo veel gebeurd en het is zonde als daar niet naar wordt geluisterd."