Dit was een jaar geleden een enorme plas, die gebruikt werd voor irrigatie

'De meren zijn geen meren meer, en boeren geen boer'

Er dreigt hongersnood in een groot deel van Afrika. Meerdere landen hebben nu al maanden last van extreme droogte en daardoor dreigen grote voedsel- en watertekorten. Op grote schaal, zegt het Rode Kruis dat alarm slaat. We spraken met Nederlanders die in het crisisgebied zitten.

"De meren zijn geen meren meer, en de boeren geen boer", zegt Irene Groenink. De studente journalistiek is in Ethiopië om daar als afstudeerproject een documentaire te maken over de dreigende hongersnood.

De droogte vanuit het vliegtuig in Ethiopië

Irene is in de hoofdstad Addis Abeba in het midden van Ethiopië, maar trok voor haar documentaire naar het noorden, waar het het droogst is. "De gebieden daar zijn het hardst getroffen. Vooral in Tigray was het heel heftig. Ik zag de droogte al vanuit het vliegtuig, veel opgedroogde rivieren. Met locals ging ik daar naartoe."

Inmiddels regent het weer. Elke dag een uurtje ongeveer, zegt Irene. Het probleem lijkt dus verholpen, zou je zeggen. Maar juist die regen zorgt nu voor overlast. De bodem kan het water niet goed genoeg absorberen. Dat zorgt plaatselijk voor overstromingen.

"Bovendien is de regen bij lange na niet voldoende om de droogte, die al meerdere jaren duurt, op te vangen", zegt Merlijn Stoffels van het Rode Kruis. "De regen die nu valt, zal niet helpen om de oogst te krijgen die nodig is om de mensen te helpen."

We spraken ook met een Nederlandse verpleegster van 29 die in het midden van Malawi werkt. "Het lijkt erop dat de oogst hier redelijk gelukt is. We merken niet veel van de hongersnood, maar ik zie wel lange rijen die wachten op maïs van de overheid." Vooral vrouwen, zegt ze. "Mensen klagen erover dat de oogst slecht is, maar het lijkt erop dat hier voorlopig nog wel eten is."

Leven en dood

Je kunt lastig zeggen dat héél Afrika last heeft van de droogte, zegt Stoffels. En dat is ook niet zo. In veel andere landen zorgt El Niño juist voor regen. Het Rode Kruis kiest juist voor gebieden waar veel droogte heerst, omdat de situatie daar volgens de organisatie het meest nijpend is. "Een miljoen kinderen in Ethiopië hebben acuut hulp nodig. Dat gaat om leven en dood."

Toch is de situatie niet zo heftig als in de jaren 80, zegt Irene. Wereldberoemde artiesten namen toen samen het nummer We Are The World op om zo aandacht te vragen voor de hongersnood in Afrika.

Helaas, deze YouTube video is niet meer beschikbaar

In de jaren 80 vielen in Ethiopië een half miljoen doden. Dat zal nu zo'n vaart niet lopen, denkt Irene. "Veel mensen zijn afhankelijk van hulp, maar er is ook meer hulp. En er is een andere overheid, geen burgeroorlog en de infrastructuur is beter. Mensen zijn best gerustgesteld dat het nu een andere situatie is dan dertig jaar geleden."

Wel zijn de inwoners bang voor het imago van Ethiopië, dat er net zo'n negatief beeld ontstaat als destijds. "Ze voelen zichzelf niet zielig, omdat ze de droogte dertig jaar geleden ook hebben meegemaakt", zegt Irene. "Vanaf augustus gaat het weer regenen, dus ze hebben hoop. Ze zijn wel arm, maar niet zo extreem als toen."

Irene interviewt vrouw die door droogte in honger leeft

Het Rode Kruis wil een situatie zoals in de jaren 80 voorkomen en de hulp is in hun ogen nog niet voldoende. "Er zijn gebieden waar het goed op orde is, maar ook grote delen waar volstrekt onvoldoende hulp is. We willen voorkomen dat de crisis omslaat in hongersnood. De vluchtelingencrisis maakt het lastiger om genoeg geld in te zamelen. Dat maakt het precair."

We willen voorkomen dat de crisis omslaat in hongersnood.

Merlijn Stoffels, Rode Kruis

Een meteoroloog die Irene sprak, verwacht dat de gevolgen van de terugkerende droogte op den duur nihil zal zijn vanwege de betere economie. Er is meer kennis, de weersvoorspellingen zijn beter en er is betere communicatie tussen de overheid en boeren. "De gevolgen kunnen worden beperkt."

Ondanks die positievere berichten is het voor Irene 'dubbel'. "Maar je moet het loslaten, een knop omzetten", zegt Irene. "Het leven is voor jou anders en ik help ze indirect. En zo zien ze dat ook, de inwoners wilden graag meewerken aan mijn documentaire."

Deel artikel: