Kunnen zien of iemand liegt, is voor mensen heel lastig. Een leugendetectorpak moet daar verandering in brengen. Als je dat pak aantrekt, kunnen onderzoekers aan de hand van je bewegingen zien of je liegt.
Het is eigenlijk heel simpel: als je tijdens het beantwoorden van een vraag veel beweegt, spreek je waarschijnlijk niet de waarheid. "We kijken naar je armen, benen, je hoofd. Over het algemeen is het zo dat mensen die liegen meer bewegen", zegt onderzoeker Ronald Poppe.
Op dit moment wordt er op de universiteiten van Utrecht, Cambridge en Lancaster onderzoek gedaan naar zo'n pak. Het heeft zeventien sensoren over je hele lichaam en wordt ook gebruikt om figuren in animatiefilms te maken.
Al sinds de jaren 30 van de vorige eeuw bestaan er leugendetectors, in de vorm van een polygraaf. Die meet je bloeddruk, je ademhaling en of je klamme handjes krijgt.
Het nadeel van die methode is dat er vooral gekeken wordt naar stress. "Een ondervraging alleen al kan stress opleveren", vertelt Poppe. "Daarom levert zo'n test nog wel eens een false positive op. Iemand wordt dan schuldig bevonden terwijl die wel de waarheid spreek. Dat wil je natuurlijk niet."
Daarnaast zijn er manieren om die uitslag van de polygraaf te beïnvloeden. Daarom vindt Sophie van der Zee, die het onderzoek naar het leugendetectorpak leidt, dat het tijd is voor een nieuwe generatie leugendetectors. "Eigenlijk is dit nieuwe leugendetectorpak vooral goed in het registreren van de waarheid. Dat is een groot verschil met de oude detectoren."
De test
Het werkt zo: op een scherm zijn de bewegingen die je maakt tijdens een ondervraging te zien. Die bewegingen worden heel precies gemeten door de sensoren. Als het poppetje groen blijft beweeg je bijna niet, bij meer beweging kleurt het rood.
"We vergelijken een gesprek zonder leugens met eentje met", zegt Van der Zee. "Het systeem heeft een paar minuten nodig om te bekijken of je liegt." Verslaggever Onno Beukers nam de proef op de som: hij trok het pak aan en vertelde een waar en onwaar verhaal. Check de video hieronder voor het resultaat.
Je denkt nu misschien: als ik me zo stil mogelijk houd, dan kan ik dat pak wel verslaan. Maar zo makkelijk werkt het volgens Poppe niet: "Het gaat om heel kleine bewegingen, niet het zenuwachtige getril, maar bewegingen waar mensen zich vaak niet bewust van zijn."
Op het vliegveld
In Nederland worden resultaten van leugendetectoren in rechtszaken niet gebruikt. Maar Van der Zee ziet ook andere toepassingen.
"Doordat we uit bewegingen kunnen zien of iemand iets te verbergen heeft kunnen we het ook op andere manieren toepassen, bijvoorbeeld op het vliegveld. Je hoeft dan niet meer op het uiterlijk van iemand te letten, het systeem kijkt of iemand verdacht beweegt. Dat is eerlijker."