70 jaar na de bevrijding is de interesse voor de Tweede Wereldoorlog nog steeds groot. Volgens het Nederlands Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies (NIOD) duiken meer en meer jongeren in de archieven.
Dan hebben we het over de derde generatie, soms zelfs vierde generatie. Op zoek naar het verleden van hun opa's en oma's, of overgrootouders.
Opmerkelijk veel jongeren doen in de archieven onderzoek naar het oorlogsverleden van familieleden.
De 28-jarige Stijn Reurs heeft heel wat uurtjes doorgebracht in Nederlandse archieven. Als journalist onderzoekt hij het verleden van Nederlanders die samenwerkten met de Duitsers: NSB'ers en Nederlandse SS'ers.
Toen hij toch bezig was in het archief, besloot hij zich ook eens te verdiepen in het verleden van zijn eigen familie. Met zijn opa sprak Stijn al vaak over de Tweede Wereldoorlog en wat die betekende voor zijn familie. "Ik had al een goed beeld van hoe mijn familie leefde in de oorlog. Ik heb daar altijd goed over kunnen praten met mijn opa."
Dat had mijn opa me niet verteld. Pas toen ik begon over het document herinnerde hij zich dat zijn vader in 1941 eventjes in Frankrijk had gewerkt voor de Duitsers.
Stijn dook het Stadsarchief Amsterdam in, op zoek naar meer info. In de depots liggen documenten van zo'n zeven miljoen Amsterdammers, waarvan een deel is gedigitaliseerd. En zo vond Stijn vrij eenvoudig een document waarin staat dat de vader van zijn opa in 1941 een aantal maanden vrijwillig voor de Duitsers werkte.
Stijn neemt het zijn opa niet kwalijk dat die nooit heeft verteld over de werkzaamheden voor de bezetter. "Mijn overgrootvader was in het begin van de oorlog vooral bezig werk te vinden, om zijn drie kinderen te eten te geven. Dit verdiende waarschijnlijk goed. Hij was geen lid van de NSB."
Wat zijn overgrootvader precies heeft gedaan in Frankrijk, kon Stijn niet vinden. "Het zou best kunnen dat hij heeft meegebouwd aan bunkers."
Verzet
Later in de oorlog had zijn overgrootvader een autowerkplaats. Stijn: "Daar werd voor het verzet ook nog wel eens wat gedaan. Nadat drie Duitsers waren doodgeschoten bij Halfweg, werd hun motor verstopt in de werkplaats van mijn overgrootvader."
Het verbaast Leids historicus en hoogleraar Bart van der Boom niet dat jongeren veel opzoeken over hun familie: "De bezetting wordt gezien als morele test. Mensen willen ontdekken uit welk hout ze zijn gesneden."
Volgens Van der Boom zul je niet altijd wat vinden in de archieven. "Je zal vooral informatie tegenkomen van mensen die in conflict zijn gekomen met de Duitsers. Of verdachten van foute verhandelingen. Maar een meerderheid heeft nooit een dergelijk contact gehad."