Meer dan 3600 doden en ongelooflijk veel schade. Dat is de tol die de aardbeving in Nepal tot nu eist. Hoe ontstaat dat nou, zo'n zware aardbeving? En wat kunnen we nog verwachten de komende periode?
Hoe is deze aardbeving ontstaan?
Het aardoppervlak bestaat uit aardplaten. Bij een aardbeving schuift een stukje van de ene plaat over de andere. Die wrijving veroorzaakt een beving.
In het geval van Nepal beweegt de Indische plaat richting de Euraziatische plaat, waar Nederland ook op ligt. De breuklijn waar de aardbeving op plaatsvond, is 150 kilometer lang en 50 kilometer breed.
"Al die tijd bouwt zich een enorme spanning op tussen die platen", zegt Koen Van Noten, een Belgische geoloog bij bij de Koninklijke Sterrenwacht van België. "Als die spanning vrijkomt, voelt dat als een aardbeving. Het gebeurt bij de Himalaya redelijk vaak, doordat de Indische plaat zo groot is."
De verwachting is dat er nog veel naschokken zullen volgen. "Over die hele breuklijn kun je naschokken van tot magnitude 6.5 verwachten de komende dagen en tot magnitude 5 de komende maanden", zegt van Noten. Dat is gevaarlijk, want veel instabiele en beschadigde gebouwen kunnen dan alsnog instorten.
Is het daarna even klaar met de aardbevingen?
"Nee", zegt Van Noten. "De vraag is of alle spanning langs de breuk nu allemaal vrijgelaten is. Als je naar de geschiedenis kijkt, zie je dat er vaker zulke zware aardbevingen zijn in de Himalaya."
Die geschiedenis bekijken, dat deed ook Laurent Bollinger. Hij doet voor het Franse atoomagentschap onderzoek naar aardbevingen en bekeek met zijn team het historische patroon van de aardbevingen in Nepal. Ze concludeerden dat er eigenlijk elk moment een grote aardbeving kon plaatsvinden in deze regio. In een pijnlijk toeval presenteerden ze dat resultaat twee weken geleden aan de geologische dienst van Nepal.
Bollinger denkt dat op de lange termijn nog niet alle spanning uit de breuk is. "Waarschijnlijk zit er nog meer. Dus kunnen we de komende decennia nog een grote beving verwachten ten zuiden of westen van die van zaterdag."
Is er nou echt niks dat we kunnen doen tegen dit natuurgeweld?
Het korte antwoord: nee. Een aardbeving houd je niet tegen en ook waarschuwen is onbegonnen werk. "De gevarenkans op aardbevingen wordt wel berekend", zegt Van Noten. "Maar je kan het niet voorspellen, zeker niet met zekerheid. Er zijn simpelweg te veel factoren."
Wel maakt het uit hoe ver je van een aardbeving zit. "Zo'n schok beweegt met 6 kilometer per seconde, dus als je 300 kilometer verderop woont en mensen twitteren erover, kan je weten dat er een aardbeving aankomt", zegt Van Noten.
Verder kunnen huizen sterker worden gemaakt. Europa heeft strikte bouwregels, zodat elk gebouw een aardbeving doorstaat. "In Nepal zijn de huizen minder sterk dan hier. En je kan een stad als Kathmandu niet opnieuw aardbevingsbestending opbouwen. Daar is geen geld voor."
Daarnaast worden in landen met veel aardbevingen mensen bewust gemaaktvan de gevaren. "In Japan en Californië leert iedereen op school wat je moet doen als er een aardbeving komt: niet meteen naar buiten lopen, bukken, onder de tafel gaan zitten", zegt Van Noten. "Je moet jezelf beschermen en iets vasthouden."