Vrijmarktjes op Koningsdag. Allemaal véél te druk als je ook nog eens véél te brak bent van de avond ervoor. Maar wat als je met een doel op pad gaat? Beleggen op Koningsdag is het eigenlijk: met 5 euro weggaan en terugkomen met iets van meer waarde. Onmogelijk, denk je misschien. Maar niets is minder waar, zeggen kunsttaxateurs.
"Als je die gigantische vrijmarkten maar vermijdt", zegt kunstkenner Jeroen Zoetmulder. "In Amsterdam hebben al die handelaars nu al een plek geclaimd. Daar wordt gewoon zwaar gehandeld. Als je op jacht wil naar iets dat misschien wel meer waard is dan waar je het voor koopt, moet je naar de plekken gaan waar verkopers niet zoveel verstand hebben van wat ze aanbieden."
Maar er zit dus ook wel heel veel kitsch tussen al die volle kleedjes op de markt in Utrecht.
Van 5 euro naar 50.000 euro
Vorig jaar kwam er bij Jeroen een jong stel langs met de vraag: hoeveel is dit schilderijtje waard? Een klein werkje van 12 bij 5 centimeter, gekocht voor vijf euro van een Koningsdag-verkoper in Alkmaar. "Bam, raak", zegt Jeroen. "Dat bleek dus een 17e eeuws schilderij uit de Haarlemse school te zijn, zag een conservator van het Rijksmuseum. Dat gaat tienduizenden euro's opleveren."
Inmiddels is het schilderij al door heel veel kenners bekeken. "We hebben het onder meer laten bekijken door de beste Jan Steen-kenner uit Nederland en die zegt dat het zeker een interessant werk is. Maar helemaal aan Jan Steen toeschrijven durft hij nog niet. Die maakte niet van die kleine schilderijtjes. Al zou het heel goed kunnen", zegt Jeroen.
Checklist
Een beetje verkoper slijt nog een grasmaaier aan iemand met een balkon, dus waar moet je dan op letten? "Het is heel moeilijk om tips te geven waar je altijd iets mee kunt", zegt Tussen Kunst en Kitsch-taxateur Frank Welkenhuysen. "Ga in elk geval op zoek naar iets dat je écht mooi vindt en let op dat zoiets geen grove beschadigingen heeft."
Iets moois kopen dus, vindt ook taxateur Jeroen. "Daar begin je. En als je dan iets moois hebt gevonden, check dan of er bijvoorbeeld een klein signatuurtje op de onderkant staat. Dan kun je even kijken wie de maker is van een schoteltje of een vaas. Google die naam even en weet je direct of het wat waard is."
Waar moeten we heen dan?
Nog wat handige tips? "Als iemand beweert dat een oud glas jouw tien euro écht wel waard is, draai hem dan even om", zegt Jeroen. "Als er wat kleine beschadigingen aan de onderkant zitten, dan weet je dat het gebruikt is en misschien wel oud kan zijn. Hetzelfde geldt voor borden en schoteltjes. Als het wat versleten is, komt het in ieder geval niet als 'namaak-oud' rechtstreeks uit de schappen van bijvoorbeeld de HEMA."
We moeten niet naar de grote kleedjesmarkten, zoals die in Amsterdam of Utrecht, zegt Jeroen. "Daar staan zoveel gewiekste handelaren dat de kans klein is dat je per ongeluk iets moois tegenkomt. Je moet juist naar de kleinere marktjes in bijvoorbeeld Heemskerk, Heiloo of Krommenie. Of naar de steden langs de hanze-route. Daar zijn vaak nog wel wat kunstwerkjes achtergebleven."
Kunstkenners hebben gemakkelijk praten, want die trekken de bijzondere voorwerpen er zo tussenuit. "Inderdaad herken ik de echt waardevolle werken wel eerder dan mensen die er geen verstand van hebben", zegt taxateur Welkenhuysen. "Maar daar komt ook een ethische kwestie om de hoek kijken, want koop ik iets voor een tientje als ik weet dat ik er een ton voor kan terugkrijgen? Nee."
Jeroen wel. "Maar dat ligt wel aan de verkopers. "Voor kinderen, die er echt zitten om wat geld bij te verdienen, ben ik aardiger. Dan zou ik eerder zeggen dat ik meer wil betalen voor iets dat ze maar voor vijf euro verkopen. Maar bij de handelaren niet, daar ga ik wel afdingen. Moeten ze maar beter opletten."