Artsen die iets heftigs meemaken, moeten vaak hun eigen boontjes doppen. Vanuit de ziekenhuizen is geen vast beleid om artsen met een traumatische ervaring op te vangen en te helpen. Dat blijkt uit een ronde van NOS op 3 langs de grote ziekenhuizen.
Toch verandert er iets binnen de ziekenhuismuren. Bij de opleidingen komt traumaverwerking tegenwoordig veel nadrukkelijker aan bod. En vanuit de afdelingen zelf ontstaan initiatieven om een collega bij te staan die iets meemaakt dat een flinke impact heeft.
De foto hierboven illustreert waar artsen regelmatig mee te maken krijgen. We zien een gebroken man, een arts die net een 19-jarige patiënt zou zijn verloren. Vorige week zoemde de foto rond op internet. Het regende reacties van medeleven, maar ook van herkenning door andere artsen.
Ik denk dat wij artsen allemaal wel eens in een situatie terechtkomen waarbij we zulke emoties hebben.
"Ik vind het een heel herkenbare situatie", zegt anesthesioloog in opleiding bij het AMC Siu San Oei over de foto van de rouwende arts. "Ik denk dat wij artsen allemaal wel eens in een situatie terechtkomen waarbij we zulke emoties hebben."
"Voor verpleegkundigen was er altijd al meer aandacht voor bijvoorbeeld nagesprekken. Maar bij artsen is het toch vaak van 'drink maar een kop koffie en ga door met de volgende patiënt'", zegt Oei. "Soms wordt wel eens vergeten dat ook artsen gewoon emoties hebben."
Het beroep arts is heel divers en pluriform. Daardoor is het moeilijk om traumaverwerking goed aan te pakken.
Dat voor traumaverwerking van artsen niet altijd veel aandacht is, komt doordat de beroepsgroep sterk gevarieerd is. Er is geen eenduidige aanpak, zoals bij de politie en de brandweer. "In een ziekenhuis werken artsen in veel verschillende disciplines", zegt psychotrauma-expert Anja Lok van ARQ. "Het is heel divers en pluriform en daardoor is het eerder ook lastig geweest om dat logistiek goed te regelen. Gelukkig komt daar wel steeds meer aandacht voor."
Binnen het ziekenhuis blijft het vaak nog bij de bedrijfsarts of een vertrouwenspersoon waar een arts naartoe kan als hij of zij behoefte heeft met iemand te praten. Maar in sommige ziekenhuizen worden sinds kort ook werkgroepen in het leven geroepen waarbij artsen bij directe collega's terechtkunnen.
Er komen ook regelmatig kinderen en jonge mensen binnen. Dat doet wat met je.
Bijvoorbeeld bij de afdeling anesthesiologie in het AMC, vertelt Oei. "Je bent als anesthesioloog op veel verschillende plekken in het ziekenhuis aan het werk. Niet alleen op de operatiekamer, maar ook op de traumaopvang of bij het reanimeren. Wij maken veel acute momenten mee met spoedpatiënten. Er komen ook regelmatig kinderen binnen en jonge mensen. Dat doet wat met je."
"Anderhalf jaar geleden hebben we de werkgroep 'Care For Our Own' opgericht", zegt Oei. “Op het moment dat een arts op de werkvloer iets heftigs meemaakt, zijn er speciaal getrainde collega’s in de buurt die hem of haar opvangen en meteen praktisch hulp kunnen geven. We houden dan drie gesprekken. In het eerste gesprek laten we die collega vooral zijn verhaal doen. Vervolgens bieden we een tweede en derde gesprek aan, om te kijken of het goed met ze gaat en of ze geen klachten hebben van bijvoorbeeld een posttraumatische stressstoornis."
Praten, praten, praten
Op de werkvloer van het AMC bleek uit een eigen enquête dat er grote behoefte is aan zulke initiatieven. "99 procent zei toen dat ze wel eens een traumatische ervaring hebben gehad op de werkvloer", zegt Oei. "Van hen gaf nog eens 93 procent aan het fijn te vinden daarover te kunnen praten."
"Als het gaat om psychotrauma weten we hoe belangrijk praten is", zegt ook Anja Lok. "Wanneer iemand nare dingen meemaakt, is sociale steun heel belangrijk. Vooral erover praten met een directe collega, dat staat altijd op nummer één. En dan liefst met een collega van dezelfde afdeling die met dezelfde termen en instrumenten werkt. Geen psycholoog, geen psychiater. Niet met professionals, maar met je directe collega's."
Ondanks dat er nog geen vast beleid is om artsen met een traumatische ervaring bij te staan, zien Anja Lok en Siu San Oei een cultuuromslag. "Ik heb het idee dat het onder de jongere collega's een stuk normaler wordt om over je ervaringen te praten en over de emoties die je daarbij hebt", zegt Oei. "Als je dat vergelijkt met tien jaar geleden denk ik dat die bewustwording er steeds meer komt", vult Lok haar aan. "Ook bij artsen. En in het onderwijs dat artsen en verpleegkundigen krijgen. Het wordt echt een onderdeel van het curriculum."
Ook werkgroepen zoals die bij de afdeling anesthesiologie bij het AMC lijken navolging te krijgen. "Op verschillende afdelingen in het ziekenhuis beginnen dit soort werkgroepen te ontstaan", zegt Oei. "Ik denk dat dat een heel goede ontwikkeling is."
