Het voormalig concentratiekamp Auschwitz-Birkenau staat symbool voor de Holocaust. Er werden meer dan een miljoen mensen vermoord, veruit het grootste deel van hen was Joods. Morgen wordt herdacht dat het kamp 70 jaar geleden werd bevrijd.
Vóór de Tweede Oorlog woonden nergens in Europa zoveel Joden als in Polen. Na de oorlog bleken ruim 3 miljoen van hen te zijn vermoord, zo'n 90 procent van de totale populatie. Ook familieleden van de Poolse Anna overleefden de Holocaust niet. Lange tijd had ze daar geen idee van, omdat haar oma haar Joods-zijn geheim hield.
"Ik ben niet Joods opgevoed", vertelt Anna. "We hadden wel een vermoeden dat onze oma Joods was. Maar pas toen ik 15 jaar was, bevestigde mijn oma dat." Onder het communistische regime was het vrijwel onmogelijk om openlijk Joods te zijn. De oma van Anna durft haar buren nog steeds niet over haar afkomst te vertellen.
Joodse roots
Van de Joodse cultuur in Polen was na de oorlog dus nog maar weinig over. Maar daar komt nu verandering in. Steeds meer Poolse jongeren ontdekken, net als Anna, hun Joodse roots.
En ze proberen de Joodse cultuur in Polen weer op de kaart te zetten. Zo besloot Anna in de synagoge de religieuze procedure te doorlopen. Nu zit ze in het bestuur van de synagoge in Warschau, de enige die de oorlog overleefde.
"Ik vind dat ik dat verschuldigd ben aan mijn voorouders", zegt Anna. "Doordat een groot deel van mijn familie is omgekomen, is er een breuk ontstaan in onze familie. Ik moet echt bezig zijn met het Jodendom, om deze gemeenschap weer op te bouwen.
Ik ben dit verschuldigd aan al die mensen die deze kans niet hebben gehad, omdat ze omkwamen in de Holocaust.
"Wij voelen dat wij eigenlijk de tradities van de Joodse gemeenschap van voor de oorlog willen voortzetten", zegt ook Krzysztof, die naar dezelfde synagoge als Anna gaat.
Synagoge steeds populairder
Anna ziet het ledenaantal van haar synagoge gestaag stijgen: "Jonge mensen komen uit de kleine steden naar Warschau om te studeren en beseffen plotseling ze dat ze Joodse wortels hebben. Daarmee willen ze dan iets doen. Oudere mensen zijn vaker op zoek naar een gevoel van gemeenschap en een band met hun verleden."
Opmerkelijk is dat zelfs mensen die helemaal niet Joods zijn, zich aanmelden bij de synagoge. "Ze zeggen tegen ons dat ze voelen dat ze bij het Joodse volk horen. Polen zien dat als iets exotisch, iets anders. En dat trekt mensen aan", zegt Anna.
Die mensen moeten een lange procedure volgen om Joods te worden. "Een deel van die personen valt af", vertelt Anna. "Een ander deel blijft wel in onze gemeenschap. Voor ons zijn zij ook gewoon van Joodse afkomst."
We willen de tradities van de Joodse gemeenschap van voor de oorlog voortzetten.
Krzysztof is ook van Joodse afkomst, maar niet gelovig opgevoed. Voor hem is de traditie belangrijker dan het geloof: "Het gaat om het bouwen van een identiteit. Laatst kwam er een grote groep Joodse Polen uit Israël naar Warschau. Wij proberen ze te overtuigen dat ze zich weer thuis moeten voelen. En dat gebeurde ook. Dat waren ontroerende momenten."