Vluchtelingen in je eigen logeerkamer, in plaats van in volle asielzoekerscentra. Dat is het doel van het succesvolle Duitse initiatief Flüchtlinge Willkommen. Ook in Nederland zijn er plannen om vluchtelingen bij 'gewone' Nederlanders te laten logeren.
"Ik heb een tijdje in Griekenland gewoond en ik zag daar een heleboel vluchtelingen uit Irak, Syrië en Afrika", vertelt de Nederlandse initiatiefnemer Pieter Boeder. "Ik vond het schrijnend om te zien hoe die mensen leefden. Ze sliepen op straat, gebruikten drugs en graaiden in prullenbakken om eten te vinden. Tien minuten later zag je iemand anders in diezelfde prullenbak duiken, om te kijken of er nog wat over was."
Toen Pieter hoorde van Flüchtlinge Willkommen, was hij enthousiast. "Ik dacht meteen: dit is geweldig. Het is eigenlijk een soort Airbnb voor vluchtelingen. Het is een heel simpele manier om mensen die zich betrokken voelen een kans te bieden om een steentje bij te dragen."
Flüchtlinge Willkommen begon als een project van huisgenoten Mareike Geiling en Jonas Kakoschke. Mareike ging voor tien maanden naar het buitenland en was van plan om haar kamer onder te verhuren. Toen zagen ze een oproep van een vluchtelingenorganisatie: of iemand bereid was een asielzoeker op te nemen.
Een probleem: het was voor Jonas niet op te brengen om de huur in zijn eentje op te hoesten. Dus schakelde hij hulp in. "We hebben familie en vrienden gevraagd om ons met kleine bedragen te ondersteunen", vertelt hij aan Der Tagesspiegel. "Dat ging behoorlijk snel: binnen twee weken hadden we de huur voor een jaar toegezegd gekregen."
Zijn nieuwe huisgenoot werd de Malinese Bakary (niet zijn echte naam), die al een tijdje in de buitenlucht of opvangcentra moest slapen. Een bevriende lerares Duits bracht ze met elkaar in contact. Bakary is natuurlijk heel blij dat hij nu een eigen plek heeft: "Ik hoop dat het zo blijft, totdat ik een baan en een eigen woning gevonden heb."
Waarom kunnen vluchtelingen in Duitsland niet in een studentenhuis of andere woning wonen, in plaats van in massa-accomodaties?
Geen welkomstcultuur
Het ging zo makkelijk, dat Mareike en Jonas bedachten dat ook andere vluchtelingen zo geholpen kunnen worden. Jonas: "We wonen in een rijk land. Maar de vluchtelingen wilden waarschijnlijk niet eens graag de gevaarlijke reis naar Duitsland maken. En dan komen ze hier en horen ze: we willen je eigenlijk niet. Ik kan me niet voorstellen dat onze samenleving zo werkt."
En dat vinden meer Duitsers: inmiddels hebben zich honderden vrijwilligers aangemeld. Niet alleen studenten, maar ook mensen met een volledige woning hebben bedden voor asielzoekers in de aanbieding.
Pieter is daarom hoopvol over de gastvrijheid van de Nederlanders: "Ik ben ervan overtuigd dat het hier ook een succes kan worden." De regels in Nederland zijn wel anders. Het is nog maar de vraag of het hier legaal kan. Binnen nu en drie maanden hopen de initiatiefnemers de site toch online te hebben.
Overheidstaak
Stichting Vluchtelingenwerk ziet het allemaal niet zo zitten. "De opvang van vluchtelingen is een overheidstaak", zegt een woordvoerder."3 hoog achter op een zolderkamertje lijkt ons geen goed idee: vluchtelingen moeten een zelfstandige woonruimte kunnen krijgen. Pas als vluchtelingen een verblijfsvergunning krijgen, kunnen ze aan hun leven werken."
Vluchtelingenwerk ziet dit dus niet als een oplossing en ze ondersteunen het dus niet. "Op het moment dat je mensen – ongetwijfeld met de beste bedoelingen – in huis neemt, ontstaan er problemen. Dat zagen we eind jaren 80, begin jaren 90 ook bij vluchtelingen uit voormalig Joegoslavië."
Weekgeld
Het COA (Centraal Opvang Asielzoekers) vindt het een mooi initiatief, maar plaatst wel een paar kanttekeningen. Zo is er alle opvanglocaties professioneel personeel die in de gaten houdt of er sprake is van psychische problemen, jihadisme of mensenhandel.
"Daarnaast moeten we weten waar ze zitten, die centra zijn er niet voor niets", zegt Jan Willem Anholts van het COA. "Mensen moeten zich wekelijks melden. Als ze dat twee keer niet doen, zijn ze in onze papieren ‘met onbekende bestemming vertrokken’. Ook krijgen ze dan geen weekgeld meer."
Die centra zijn er niet voor niets.