Demonstratie voor IS in Den Haag

Teruggekeerde jihadisten: water en brood of in de watten?

Duizenden zijn afgereisd, honderden zijn alweer terug. Europa maakt zich zorgen over terugkerende jihadgangers. Ook veel Nederlanders zijn naar Syrië en Irak gegaan om daar te vechten en komen nu naar huis.

En voor sommige jihadgangers houdt ook hier de strijd niet op: de afgelopen twee jaar zijn in Europa minstens vijf terroristische aanslagen voorkomen waar mogelijk banden met jihadgangers waren, schrijft Foreign Affairs.

Bron: WSJ, NCTV en CIA Factbook

Nederland maakt zich zorgen. Zeker dertig jihadgangers zijn al teruggekeerd, denkt de Nationaal Coördinator

Burgemeester Aboutaleb van Rotterdam vindt dat ze nooit meer terug hoeven te komen. Dat zei hij vandaag in het AD.

Als iemand deze samenleving verdorven vindt, ga! Ga maar. Maar dan is er ook geen weg meer terug.

Burgemeester Aboutaleb

Wij gingen langs bij onze buurlanden om te kijken hoe zij het aanpakken. En daar zitten flink wat verschillen tussen:

Denemarken

In Denemarken ligt de nadruk op de zachte aanpak. Teruggekeerde jongeren krijgen hulp bij het vinden van werk, woning en een opleiding. En ze krijgen een psycholoog aangeboden, de meeste jongeren accepteren dat. Het idee: als we dat niet doen, radicaliseren die jongeren alleen maar verder. Of het werkt, dat moet nog blijken.

België

België is veel strenger dan Denemarken. Als je naar Syrië gaat, verlies je meteen je id-kaart en uitkering. Kom je terug, word je meteen opgepakt en vervolgd. Op dit moment loopt een groot proces tegen bijna veertig Syriëgangers, van wie sommige al terug zijn en anderen nog vechten in Syrië. En het wordt nog strenger. De nieuwe regering in België wil het beleid nog verder aanscherpen, bijvoorbeeld iemands paspoort en nationaliteit afpakken.

Duitsland

De Duitsers zijn ook wel van de harde aanpak: ze denken na over paspoorten afpakken of de landsgrenzen dichthouden voor terugkerende jihadstrijders. Maar tegelijkertijd zijn er ook mensen die het op een positieve manier willen doen. Zo is er bijvoorbeeld de organisatie Hayat in Berlijn. Die probeert in samenwerking met familie jihadstrijders terug te halen en begeleiden bij de reïntegratie.

Groot-Brittannië

De belangrijkste Britse maatregel tegen teruggekeerde jihadstrijders is dat ze veertien dagen vastgehouden kunnen worden. Daarnaast komt er waarschijnlijk een wet waardoor jihadgangers twee jaar het land niet in mogen, tenzij ze met politie en justitie praten. De Deense aanpak vinden ze in Groot-Brittannië helemaal niks, die is veel te soft. De Britten zijn de jihadstrijders liever kwijt dan rijk.

Denemarken kiest voor zachte aanpak jihadisten
Aïcha radicaliseerde begin dit jaar heel snel, maar is weer terug in Nederland

Terug naar Nederland. Twee weken geleden sloeg burgemeester Jozias van Aartsen van Den Haag alarm, want gemeenten weten niet wat ze met de teruggekeerde jihadisten moeten. Die onzekerheid over de aanpak is niet vreemd, vindt Daan Weggemans, onderzoeker aan het Centre for Terrorism & Counterterrorism in Den Haag. "Het fenomeen radicalisering is betrekkelijk nieuw en voor veel mensen nog steeds een vaag onderwerp."

Als de jihadgangers terugkomen, is het erg lastig om genoeg bewijs te vinden om iemand vast te houden. "Er zullen maar weinig mensen tijdens een verhoor zeggen dat ze daar strafbare feiten hebben gepleegd", zegt Weggemans. Een uitzondering is de Almeerse jihadist die op de foto ging met afgehakte hoofden en dat twitterde. "Dan kan je gelijk worden vervolgd en ga je zeer waarschijnlijk de gevangenis in."

Maar niet elke jihadganger post zulke foto's en vervolgen blijft dus lastig. Twee weken geleden is het Frankrijk als eerste gelukt om een jihadganger veroordeeld te krijgen. Hij kreeg 7 jaar cel.

Bron: WSJ, NCTV en CIA Factbook

Europese aanpak

Een gecoördineerde Europese aanpak van de landen met de meeste jihadgangers kan helpen, denkt Weggemans. Dat zou een stuk effectiever zijn. Wellicht dat bij een gezamenlijke Europese aanpak de politie wel bij het juiste vliegveld had gestaan om deze jihadgangers op te pikken.

Maar tegelijkertijd denkt de onderzoeker dat meisjes als Aïcha niet meer terug kunnen als Europa gezamenlijk een dichtgetimmerd terugkeerbeleid heeft. "Dat zou een gemiste kans zijn", vertelt hij. "Ze is niet alleen interessant als informatiebron, maar zou ook in de toekomst meisjes kunnen tegenhouden die daarnaar toe willen gaan."

Deel artikel: