Michael Zehaf-Bibeau schoot woensdag in Canada een soldaat dood. De Canadese veiligheidsdiensten hielden hem al langer in de gaten en pakten eerder al zijn paspoort af. Dat doen we in Nederland ook, maar is dat wel zo'n goed idee? Of wordt de kans op een aanslag in ons land alleen maar groter?
Wetenschappers zijn verdeeld over het effect van de maatregel. Het innemen van een paspoort zorgt er volgens terrorisme-expert Jelle Van Buuren alleen maar voor dat een verdachte niet vertrekt. "Maar als die persoon in Nederland verder radicaliseert, neemt de kans op een aanslag in ons land dan juist niet toe?" Volgens hem kunnen gefrustreerde jihadisten in eigen land een aanslag plegen als ze niet naar Syrië en Irak mogen vertrekken.
Buiten de samenleving
Ook criminologe Fiore Geelhoed van de VU in Amsterdam heeft haar twijfels bij de effectiviteit van het innemen van paspoorten. "Daarmee plaats je deze mensen juist buiten de samenleving. En wat gebeurt er daarna met ze? Met alleen het afpakken van hun paspoort, pak je hun ideeën nog niet af. Misschien voed je die daardoor juist wel."
Wat doen ze bij de buren? Nemen ze daar paspoorten in?
In Groot-Brittannië mag de politie vanaf 1 september de paspoorten afpakken van jihadisten die plannen hebben om naar Syrië en Irak te gaan of al zijn vertrokken. Ook kunnen verdachte mensen een reisverbod krijgen en moeten Britse vliegtuigmaatschappijen passagierslijsten overhandigen aan de veiligheidsdiensten.
Denemarken pakt paspoorten van potentiele IS-strijders ook af. Voor geradicaliseerde moslims en strijders die zijn teruggekeerd is een nationaal 'exitcentrum' opgericht. Als kan worden aangetoond dat strijders misdaden hebben begaan worden ze berecht. Maar de meesten moeten weer re-integreren in de samenleving.
In Duitsland kunnen paspoorten wettelijk gezien worden ingenomen. Dat geldt niet voor de persoonlijke ID-kaarten die elke Duitser altijd bij zich moet hebben. Met die identiteitskaarten kunnen Duitsers naar andere Europese landen en Turkije reizen, de tussenstop voor veel Syrië- en Irakgangers. Afgelopen vrijdag besloot de Duitse regering dat er nieuwe regelgeving komt. ID-kaarten kunnen worden ingenomen en vervangen door een ID-kaart waar je niet mee mag reizen.
Frankrijk werkt nog aan aanpassingen van de wet waardoor potentiële en teruggekeerde jihadstrijders hun paspoort en het Franse burgerschap verliezen. Ook wil een deel van de regering dat er aparte detentiecentra komen voor moslimextremisten. Maar een Frans 'Guantanamo Bay' moet dat niet worden.
In België discussieert de politiek ook nog over paspoortmaatregelen. Tot nu toe worden alleen de uitkeringen ingehouden van mogelijke jihadgangers. In België pleegde afgelopen mei een aanslag op het Joods Museum door een teruggekeerde Franse Syriëganger. Dat probleem blijft. Je kan de paspoorten van jihadisten afpakken, maar ook zonder paspoort kunnen ze vrij door Europa reizen.
Waar komen al die Syriëgangers vandaan? Dat zochten ze uit bij de Washington Post:
