Experts waarschuwen al langer voor de gevaren van deepfake-technologie: filmpjes die met behulp van slimme algoritmes zijn gemanipuleerd. Maar volgens techexpert Jarno Duursma biedt het ook veel mogelijkheden. Vooral voor het bedrijfsleven. "Het maakt ons allemaal creatiever."
Intelligente software creëert en manipuleert bestaande producten, audio, foto's en tekst op steeds grotere schaal. Voor de één is dat een creatieve ontwikkeling, voor de ander een niet te stuiten gevaar. "De scheidslijn tussen echt en nep wordt zo dun, ik denk dat de geest uit de fles is", stelt Duursma. "Dat geldt voor de donkere kant van de technologie, maar óók voor de creatieve kant."
Afgelopen week kwam Epic Games nog met de tool MetaHuman. Dat is een generator die heel realistische geanimeerde 'mensen' produceert. Nieuwsuur-journalist Rudy Bouma volgt al langer de wereld van de deepfakes en volgens hem is de tool "revolutionair". Niet alleen vanwege de hoge kwaliteit van de 'nepmensen', maar ook omdat het programma gratis zal zijn. "Iedereen kan dit straks thuis doen. Sommigen noemen het al de democratisering van creativiteit."
Er zijn steeds meer tools op de markt die gebruikmaken van deepfake-technologie. Het grote publiek kent deepfakes vooral als video's waarin het ene gezicht met het andere wordt verwisseld. Soms zo realistisch dat het nieuwe beeld nauwelijks is te onderscheiden van het authentieke beeld.
Maar deepfakes gaan nu verder. "Het bekendste voorbeeld is de website thispersondoesnotexist.com", legt Duursma uit. De website toont foto's van personen die niet echt bestaan, maar wel gebaseerd zijn op foto's van echte mensen. "Dat kan je natuurlijk op van alles toepassen. Wil je een nieuw logo of foto voor op je website? Binnen enkele jaren kan dat met één druk op de knop."
De tool Dall-E, die het bedrijf OpenAI van Elon Musk in januari presenteerde, brengt deze mogelijkheid al een stuk dichterbij: de gebruiker typt in welke foto hij wil en de software creëert een groot aantal nep-afbeeldingen, die exact voldoet aan de omschrijving.
Een stoel in de vorm van een avocado? De software genereert tientallen plaatjes. Duursma: "Ik verwacht dat dit binnen een paar jaar onderdeel wordt van een Microsoft-softwarepakket. Zij hebben de exclusieve licentie in handen."
Eerder kwam OpenAI al met een tool die ideeën voor startups genereert. Duursma: "Sommige ideeën werken helemaal niet in de echte wereld, zoals kauwgom met de smaak van knoflook. Maar stel je werkt bij Unilever en bent op zoek naar nieuwe ideeën: dan ververs je de pagina een uur lang en krijg je veertig ideeën die redelijk zijn en tien heel goed. Dan wil ik best honderd ideeën zien."
Volgens Duursma maakt de technologie iedereen creatiever. "Met behulp van deze tools kan iedereen dingen maken waarvoor je eerst de skills niet had."
De schaduwzijde
Nieuwsuur-econoom Mathijs Bouman ziet ook een schaduwzijde. "Nu kunnen we ons nog onderscheiden met muziek- of tekentalent, maar verliezen we straks niet onze creativiteit en kan iedereen met een goede babbel dan creatieve producten verkopen?"
Deepfake biedt nog meer mogelijkheden. Loop je vast in een marketingtekst? Dan biedt de technologie een nieuwe invalshoek. Wil je je medewerkers inlichten over een nieuwe ontwikkeling? Maak een eigen avatar, typ je tekst en 15 minuten later heb je een video van jezelf als presentator.
En geen zin om moeite te stoppen in een mail? "Straks typ je een paar bulletpoints en dan creëert kunstmatige intelligentie een volledig geschreven e-mail met vriendelijke toon", zegt Duursma.
Theo Gevers, hoogleraar computer vision aan de Universiteit van Amsterdam, ziet de interesse in deepfake-technologie ook bij bedrijven groeien. Voor een grote bank onderzoekt hij hoe de technologie ingezet kan worden bij onlinegesprekken met klanten. "Als je een voorkeur hebt voor een vrouw met hoge stem bijvoorbeeld, kun je daar straks een gesprek mee voeren, terwijl er eigenlijk een man met lage stem achter schuilgaat."
Toch blijft er een keerzijde aan deze 'democratisering van de creativiteit'. "Stel er duikt een nepfilmpje op van een ceo waaruit blijkt dat zijn liquide middelen - geld dat op korte termijn kan worden uitgegeven zoals geld in de kas of belegd geld - helemaal niet zo toereikend zijn, terwijl zijn bedrijf op het punt staat naar de beurs te gaan. Een reputatie wordt langzaam opgebouwd, maar snel geruïneerd", legt Duursma uit.
En ook cybercriminelen kunnen zich eenvoudig voordoen als iemand anders bij oplichtingspraktijken. Bouman vraagt zich daarom af welke regelgeving er zal komen. "Moet er niet een soort waarschuwingsteken komen, een belletje aan het begin, van: dit is nep?" Duursma: "Deze techniek zal ook voor opsporingssoftware een uitdaging zijn."
