Volgens politicoloog Paul Lucardie, gespecialiseerd in kleine partijen, hebben Forum voor Democratie (FvD) en de Piratenpartij kans op het winnen van een zetel in de Tweede Kamer. Dat komt vooral door de boodschap, de media-aandacht en de naamsbekendheid.
Op het eerste gezicht hebben beide partijen volgens Lucardie weinig gemeenschappelijks, maar bij nader inzien juist wel. "Beide hebben de behoefte aan democratische vernieuwing - en dan heel concreet het referendum - en ze hebben kritiek op het huidige systeem dat te elitair en te weinig democratisch zou zijn."
Wat referenda zijn voor FvD, is inspraak voor de burger via e-democratie voor de Piraten. Wat Den Haag en de media ("één pot nat") zijn voor FvD, is de strijd tegen monopolies en voor individuele vrijheid en het waarborgen van privacy voor de Piraten.
Zoals Piraten-lijsttrekker Ancilla van de Leest het zegt: "Of we gaan naar een vrijere, eerlijkere, mooiere samenleving of het gaat de andere kant uit waarbij we de burgerrechten - waar we zo hard voor gestreden hebben - kwijtraken."
Ook voor FvD-lijsttrekker Thierry Baudet, die voor het eerst van zich liet horen in de aanloop van het raadplegend referendum over het associatieverdrag met Oekraïne, is er sprake van een existentiële crisis.
"We staan op het punt waarop we ons land nog kunnen terugpakken. Waarop we nog onze grenzen kunnen verdedigen, nog onze identiteit kunnen beschermen. Maar als we nu niet van koers veranderen en de massale immigratie stoppen en die overdracht van bevoegdheden aan de EU stoppen, dan is het over een paar jaar echt te laat."
Partijkartel
FvD, dat zich sterk maakt voor een bindend referendum, beter onderwijs en de sanering van de publieke omroep, heeft veel kritiek op het politieke systeem en op het establishment wat Baudet 'het partijkartel' noemt: een elite van ongeveer tienduizend partijleden die bestuurlijke functies onderling verdeelt.
Forum voor Democratie is een soort contra-elite, een tegen-elite.
Over het bestaan van een dergelijk kartel zegt politicoloog Lucardie: "Ik vind het een beetje suggestief. Alsof die mensen allemaal bij elkaar komen en zeggen: Piet wil jij dit, wil jij dat? Zo gaat het niet."
Volgens Lucardie is geen sprake van een 'uitruil' van banen en functies. "Het partijlidmaatschap is wel een stilzwijgende voorwaarde, maar daarnaast wordt ook gekeken wie competent is om voor een bepaalde functie in aanmerking te komen."
Contra-elite
Lucardie noemt FvD "een soort contra-elite, een tegen-elite". De partij en achterban bestaan volgens hem uit mensen die vaak "hoog opgeleid zijn maar die vinden dat hun opvattingen te weinig worden gehoord, dat er te weinig rekening met hen wordt gehouden".
Verder hangt FvD apocalyptische ideeën aan over 'de crisis van de westerse samenleving', terwijl de Piratenpartij niet inzet op een frontale aanval op het systeem. De Piraten maken zich vooral sterk voor het recht op privacy.
Meer inspraak
De Piratenpartij begon aanvankelijk als een one issue-partij die zich bekommerde om internet en privacy. Inmiddels heeft ze een breder programma dat zich richt op staatkundige vernieuwing.
"Er is heel veel ruimte voor meer burger-inspraak. Nu stem je één keer per vier jaar en hoop je dat de persoon op wie je stemt ongeveer de lijn van de verkiezingsbeloften aan houdt."
De partij is een tak van een internationale beweging die ooit begon in Zweden en in IJsland en Duitsland vaste voet aan de grond heeft gekregen.
