Bij verkiezingen komen bijna altijd zo'n drie miljoen stemgerechtigden niet opdagen. Dat aantal is al tientallen jaren ongeveer hetzelfde. Maar hoogleraar Kees Aarts verwacht dat deze verkiezingen meer mensen thuis blijven. Dat komt volgens hem omdat er geen duidelijk thema is.
"Als er iets duidelijk op het spel staat dan zullen mensen eerder naar de stembus gaan. Er staat deze verkiezingen wel veel op het spel, maar het lukt de media en politici niet omdat goed over te brengen aan de kiezer."
Daarnaast is het voor veel kiezers niet duidelijk wat er na 15 maart met hun stem gebeurt, zegt Aarts. Hij doet al sinds de jaren 90 onderzoek naar niet-stemmers.
Clowns
Kiezer Maarten Punselie herkent dat. "Kan iemand mij uitleggen waar het deze verkiezingen over gaat? Ik heb het idee dat het alleen maar gaat over wie het leukst en bijdehandst is." Hij stemt dit jaar niet omdat hij gefrustreerd is over de samenleving en over het gedrag van politici.
Volgens Punselie ligt de werkelijke macht bij lobbyisten en topambtenaren. "Politici vervullen meer een soort entertainende rol op dit moment, zonder dat ze zich bezighouden met besturen. Maar als ik clowns wil zien, koop ik wel een kaartje voor het circus."
Dé niet-stemmer bestaat niet
Het is niet zo dat niet-stemmers niet geïnteresseerd zijn in de politiek, zegt hoogleraar Aarts. "Wat mij vooral fascineert is dat het iedereen kan zijn. Het is heel moeilijk om ze vast te pinnen op bepaalde kenmerken."
"Maar over het algemeen kun je zeggen dat de niet-stemmer vaker laagopgeleid is, in de stad woont en ontevredener zijn dan mensen die wel naar de stembus gaan."
Er is niet één partij die profiteert als alle niet-stemmers toch gaan stemmen, zegt Aarts. "Er vindt geen politieke aardverschuiving plaats. Uit onderzoek blijkt dat onder de niet-stemmers mensen zitten met allerlei verschillende politieke voorkeuren. Bijna een doorsnede van de samenleving."
Opkomst
Sinds de opkomstplicht in 1972 werd afgeschaft, schommelt de opkomst bij verkiezingen zo rond de 75 procent in Nederland. Dat is relatief hoog, het Europese gemiddelde is 68 procent.