De kloof tussen de elite en de rest van de Nederlandse bevolking is de afgelopen jaren groter geworden. En die trend zal doorzetten. Vooral de politiek-bestuurlijke elite ligt onder vuur. Maar ook voor de burgers dreigen de verschillen te groeien, voorziet het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).
In een rapport uit 2016 schetsen de onderzoekers van het SCP een beeld van de Nederlandse samenleving in 2050. Een samenleving met veel mogelijkheden en ruimte voor het individu, maar tegelijk een samenleving die worstelt om solidair te zijn en samen doelen te bereiken zoals duurzaamheid. Kortom; een somber plaatje.
'Druk op de ketel'
"Er is meer bewegingsruimte, maar er zijn ook minder zonnige kanten: een toename aan onzekerheden en stress, kwetsbaarheden op het terrein van privacy en mogelijk grotere verschillen tussen de mensen die kunnen meekomen in de ontwikkelingen en degenen die dat om welke reden dan ook niet kunnen", zo schijven de onderzoekers.
In het rapport hebben de onderzoekers het over have's en have not's. Maar aangezien kennis, informatie en bijscholing steeds belangrijker worden, hebben ze het eigenlijk liever over can's en cannot's. Met andere woorden; er zijn zorgen of iedereen wel kan meekomen.
"Het zal in de toekomst een enorme uitdaging blijven om een zekere mate van gemeenschappelijkheid tussen Nederlanders te vinden. In dit proces kunnen onvoorziene omstandigheden druk op de ketel zetten."
Want de onderzoekers kunnen natuurlijk niet voorspellen of er bijvoorbeeld een zware terroristische aanslag in Nederland gaat worden. Die zou de tegenstellingen verder op scherp kunnen zetten.
Maar dreiging van een natuurramp, bijvoorbeeld een overstroming, kan de Nederlanders juist ook weer samenbrengen, denkt het SCP. "Wie weet, als in 2050 de gevolgen van klimaatveranderingen voor iedereen duidelijk zijn, kan de strijd tegen het water opnieuw een bron zijn van saamhorigheid."
Maar in grote lijn blijft het risico op een kloof in de samenleving groot in de ogen van het SCP. "Mensen moeten kunnen omgaan met en anticiperen op onzekerheden en ze moeten meerdere ballen in de lucht houden. Dit zal niet voor iedereen in gelijke mate haalbaar zijn, waardoor een groter deel van de bevolking buiten de boot kan vallen."