Hij was een onopvallende leergierige jongen uit een gewone volkswijk in Maastricht. Maar Sultan Berzel ging de geschiedenis in als een van de gewelddadigste jihadisten die Nederland heeft voortgebracht.
Op 12 november 2014 blies de kleine, zachtaardige, iele jongen met Limburgs accent zich op voor de ingang van een politiebureau in het centrum van Bagdad. 23 Mensen kwamen bij deze aanslag om het leven.
Sultan was op het moment van zijn dood 19 jaar oud. Twee journalisten van De Limburger - Claire van Dyck en Johan van de Beek - schreven een boek over deze Maastrichtse jihadist. Ze schetsen een beeld van zijn radicalisering, de omgeving waaruit hij kwam en de factoren die hebben geleid tot zijn reis naar IS-gebied en de zelfmoordaanslag.
Wie een sluitende verklaring wil lezen, zal die in het boek niet vinden. Het boek is vooral bedoeld om de ‘muur van zwijgen’ over dit beladen onderwerp in Limburg te doorbreken. "Als we met het boek bereiken dat er op alle niveau’s over zal worden gesproken is dat al winst. Want alleen door openheid kan er iets veranderen’, "zegt Claire van Dyck.
Moeders
De moslimgemeenschap in Limburg was diep geschokt over de radicalisering van de jongeren uit Maastricht. Aissa Meziani van het provinciaal Platform Minderheden (PPM) en Gemeenteraadslid Hassan Es Sadki (PvdA) willen sinds de aanslag van Sultan niks anders dan aandacht voor deze sluipende radicalisering.
Vooral moeders van moslimfamilies moeten veel meer begeleiding krijgen. "Wij zeggen: begin met die begeleiding als er nog geen problemen zijn", zegt Hassan Es Sadki. "Ik ben van mening dat een zwangere vrouw die met haar baby bij het consultatiebureau komt al moet worden voorgelicht. Hou de kinderen vanaf dat moment in de gaten. En blijf ze volgen."
Volgens beiden gebeurt er al veel in Limburg en staat het onderwerp duidelijk op de agenda. "Maar ik vind dat er teveel over wordt gepraat en te weinig wordt gehandeld", vindt Es Sadki.
Meziani van PPM ziet het als een taak van iedere burger in Limburg om hier iets aan te doen. En volgens hem is het hoog tijd voor een Nederlandse islam. "Dan heb je het in de moskee over de Nederlandse situatie, over actuele zaken die hier spelen. De jongens waar we het hier over hebben, willen als Nederlandse moslim worden gezien. Dat is een belangrijk middel in de strijd tegen radicalisering."
De auteurs van het boek hebben geen eensluidende verklaring gevonden voor de radicalisering van Sultan en de drie andere jihadgangers uit Maastricht. Want daarvoor zijn er teveel verschillen.
Maar parallellen zijn er ook: Sultan ging, net als de anderen, naar een salafistisch schooltje in Maastricht waar mogelijk de kiem is gelegd. "Maar of ze daar hebben aangezet tot uitreizen, is niet helemaal bewezen. Want vermoedelijk is dat op internet gebeurd. Maar in dat schooltje is wel de basis gelegd."
We doen na de aanslag van Sultan veel en wat we doen, doen we goed. Maar ik zal nooit zeggen dat het hier helemaal veilig is.
Burgemeester Annemarie Penn-te Strake van Maastricht kwam een half jaar na de aanslag van Sultan naar Maastricht en ging meteen aan de slag. "Ik denk zelf dat de tijd gekomen is dat we er veel transparanter over moeten zijn. Het is een nieuwe werkelijkheid. Kern van onze aanpak is dat we zoveel mogelijk ogen en oren in de gemeenschap activeren die signaleren wat er gebeurt."
Penn-te Strake heeft geen pasklare oplossing. "We doen na de aanslag van Sultan veel en wat we doen, doen we goed. Maar ik zal nooit zeggen dat het hier helemaal veilig is."
'Adequaat'
De opleiding die Sultan Berzel en twee andere jihadgangers uit de wijk bezochten, is iets minder bereid over de gebeurtenissen te praten. Het bestuur wil alleen schriftelijk op vragen van Nieuwsuur reageren.
Op de vraag of de school na de aanslag van Sultan meer doet om radicalisering te voorkomen, antwoorden ze: "Als onderwijsinstelling zijn we van mening dat het thema radicalisering op dit moment niet vraagt om gewijzigd dan wel specifiek nieuw beleid. We zijn van mening dat we hier als school een adequate zorgstructuur voor hebben ingericht."
