De Nederlandse regering slaagt er nauwelijks in uitgeprocedeerde Marokkanen terug te sturen naar hun eigen land. Ook al veroorzaken ze regelmatig grote onrust. Volgens een woordvoerder vanhet ministerie van Veiligheid en Justitie zijn in heel 2016 iets meer dan 30 Marokkanen gedwongen te vertrekken naar Marokko.
Terwijl Nederland dus worstelt, stuurt Spanje elk jaar duizenden illegale Marokkanen terug. Asieladvocaat Santiago Yerga vertelt Nieuwsuur: "Het uitzetten van Marokkanen gaat hier heel snel. We hebben een perfect geoliede administratie tussen Spanje en Marokko."
Waarom lukt het Spanje wel en Nederland niet? In Nederland reisden veel Marokkaanse asielzoekers mee met de stroom Syrische vluchtelingen. Hun aantal steeg vorig jaar flink. Ging het in 2015 nog om tachtig mensen; in 2016 waren het bijna 1300 Marokkanen.
Vooral na de zomer van 2016 stijgt het aantal asielaanvragen van Marokkanen drastisch.
Het gaat om mensen die hier volgens staatssecretaris Dijkhoff van Veiligheid en Justitie "niets te zoeken hebben". Zij maken vrijwel geen kans om in Nederland een verblijfsstatus te krijgen. Maar uitzetting is moeilijker dan het lijkt.
Marokko verstrekt Nederland praktisch geen laissez-passers, reisdocumenten die nodig zijn om mensen terug te sturen. Grote groepen uitgeprocedeerde Marokkanen en ook Algerijnen, blijven dus in Nederland, zonder bron van inkomsten. Juist zij veroorzaken regelmatig problemen in de asielzoekerscentra.
Nederland staat niet alleen. Duitsland heeft vorig jaar meer dan 8000 asielaanvragen van Noord-Afrikanen afgewezen, maar kon slechts 368 asielzoekers daadwerkelijk uitzetten. Dat is minder dan 5 procent.
Betrouwbare akkoorden?
De Europese Unie lukt het niet om betrouwbare akkoorden af te sluiten. Alleen Spanje lukt dat wel. Een voorbeeld voor Nederland, zo lijkt het.
Staatssecretaris Dijkhoff en Minister Koenders willen komende maand voor een officieel bezoek naar Marokko reizen. Ze hopen afspraken te maken zodat de terugkeer “soepeler” verloopt. Maar gaat dat zo makkelijk? En tegen welke prijs?
De directeur-generaal van het Spaanse Ministerie van Binnenlandse Zaken waarschuwt Nederland dat onderhandelen met Marokko een lange adem vergt. "Onze ministers hebben elkaar de laatste vijf jaar 23 keer ontmoet. Zowel bilaterale als multilaterale bijeenkomsten. Er is dagelijks telefonisch contact. Niet alleen tussen de ministers, maar ook tussen de staatssecretarissen en de hoofden van de verschillende politie- en veiligheidsdiensten. Dat is logisch."
Op het ministerie vertelt men dat ‘je Marokko in ruil voor terugkeer iets moet kunnen bieden en het land vooral niet kwaad mag maken’. Om illegale Marokkanen terug te mogen sturen staat Spanje klaar om Marokko te helpen, met geld, vliegtuigen of politiebusjes.
Marokko is heel intelligent wanneer het gaat over angst-diplomatie.
Nicolas Castellano werkt als onderzoeksjournalist voor radiostation La SER. Hij vindt dat Europa de macht van Marokko niet moet onderschatten. "Marokko zegt: je moet ons helpen. Anders volgt instabiliteit en daarmee terrorisme, migratie en conflicten. Die angst weet Marokko goed te gebruiken. Marokko is heel intelligent wanneer het gaat over angst-diplomatie."
Volgens Nicolas Castellano gebruikt Marokko migratie als chantagemiddel. Zoals in 2014, toen een patrouilleboot per ongeluk het jacht van de Koning van Marokko aanhield. "Een dag later landden 1200 migranten op de Spaanse kust in rubberbootjes."
Achterdocht
Marokko lijkt het drukmiddel opnieuw te gebruiken. Sinds december 2016 landen er elke week weer rubberen bootjes op de Spaanse kust. Net na een beslissing van het Europese Hof die Marokko niet bevalt.
Volgens de onderzoeksjournalist Castellano wekt het achterdocht dat er plotseling midden in de winter meer migranten in Spanje arriveren.
Te afhankelijk?
Nederland, Duitsland en de Europese Unie hopen op een snel akkoord met de Marokkanen. De Spaanse directeur-generaal van Binnenlandse Zaken denkt dat de Spaanse werkwijze als voorbeeld kan dienen. "Veel van onze ervaring kunnen we ter beschikking stellen aan de Europese Unie."
Onderzoeksjournalist Castellano noemt het juist verontrustend dat de Europese Unie het Spaanse model wil overnemen. Maak je niet té afhankelijk van een politiek ingewikkeld land is zijn advies.
