Peilingen in de aanloop naar de Amerikaanse verkiezingen wezen Hillary Clinton overtuigend als winnaar aan. De Britten zouden volgens enquêtes zeker weten tegen een brexit stemmen. Hoe konden de peilingen er uiteindelijk zo naast zitten?
Volgens Arie Kapteyn, een Nederlandse onderzoeker aan de University of Southern California, hadden Amerikaanse opiniepeilers te weinig zicht op mensen die bij eerdere verkiezingen niet gingen stemmen. “Die mensen gingen dit keer wel stemmen, en stemden op Trump. Zo werd de populariteit van Trump vooraf onderschat.”
Wij hebben 15 jaar geleden met de LPF al meegemaakt wat nu in VS met Trump is gebeurd.
Wat betekent dit voor de Nederlandse verkiezingen? Zien de opiniepeilers hier ook dingen over het hoofd?
Dat valt wel mee, denkt Tom van der Meer, hoogleraar van de Universiteit van Amsterdam. “Wij hebben 15 jaar geleden met de LPF al meegemaakt wat nu in VS met Trump is gebeurd."
Onderschat
Peilingen blijken wel goed te voorspellen als de steun voor rechts-populistische partijen stabiel is of daalt, maar als de steun groeit, dan wordt de aanhang onderschat omdat onderzoekers verwachten dat die mensen niet gaan stemmen. In 2006 werd de opkomst van de PVV-stemmers ook onderschat.
Onderzoekers houden daar nu beter rekening mee. “Wij weten inmiddels hoe je voor die groep corrigeert", zegt Marianne Bank van onderzoeksbureau IPSOS.
De steun voor een partij als DENK kan onderschat worden
Toch is het niet zo dat de panels van Nederlandse politieke peilingen helemaal representatief zijn. De onderzoekers hebben een andere blinde vlek, zegt hoogleraar Van der Meer. “De groep die nu het moeilijkst te bereiken is, is de groep etnische minderheden. Dat kan betekenen dat als die groep anders stemt dan de rest van Nederland, bijvoorbeeld op een partij als DENK, dat de steun voor die partij onderschat wordt in de peilingen.”
Belonen
Verschillende onderzoekers proberen nu de stem van mensen met een migratie-achtergrond beter in kaart te krijgen. Door extra enquêtes te houden op plekken waar veel Turkse Nederlanders, Marokkaanse Nederlanders komen. Of door mensen te betalen voor deelname aan enquêtes. En mensen die geen computer hebben kunnen tijdelijk gratis gebruik maken van een computers, waarmee ze ook online vragen kunnen beantwoorden.
Iedereen is gevoelig voor geld.
"Iedereen is gevoelig voor geld", zegt Boukje Cuelenaere van Centerdata, verbonden aan de Universiteit van Tilburg. "We zien dat het een goede manier is om meer lager opgeleiden in het panel te krijgen. Maar er blijven mensen die moeilijk te bereiken zijn, die de taal niet spreken."
Maar dan nog zijn de meeste opiniepeilers zijn het er over eens: Als mensen de vorige keer niet gestemd hebben, dit jaar wel gaan stemmen, is er een risico van een vertekend beeld in de peilingen.
