Vetzucht nieuwe ramp voor Afrika

De wereldbevolking wordt dikker en dikker. Bijna twee miljard mensen hebben overgewicht of zijn zelfs obees. Vaak gezien als 'welvaartsziekte' is obees dat al lang niet meer: juist in de allerarmste regio’s van de wereld zijn overgewicht en obesitas bezig met een enorme inhaalslag.

Overgewicht is zelfs een 'armoedeziekte' geworden. Een aandoening die hoge bloeddruk tot gevolg heeft: een silent killer die leidt tot hart- en vaatziekten en diabetes. Aandoeningen die zelden op tijd worden ontdekt.

Op dit moment sterven wereldwijd al meer mensen door overvoeding dan door ondervoeding. Zelfs in de sloppenwijken van Nairobi, de hoofdstad van Kenia.

Arts-onderzoeker Steven van de Vijver deed in samenwerking met het Amsterdam Health & Technology Institute en het Amsterdam Institute for Global Health and Development onderzoek naar hart- en vaatziektes onder vijfduizend bewoners in de sloppenwijk Korogocho in Nairobi. Uniek, want deze groep werd er nooit eerder op onderzocht.

Zijn conclusie was een grote verrassing: een kwart van de sloppenbewoners heeft een te hoge bloeddruk, maar ruim tachtig procent weet dat zelf niet.

"Tegelijkertijd is er de keiharde realiteit dat medicijnen voor sloppenbewoners onbetaalbaar zijn", zegt Van de Vijver. In Kenia kosten medicijnen tegen hoge bloeddruk al snel 1 euro per pil.

"Armoede is de grootste risicofactor voor hart- en vaatziekten: geen toegang tot zorg, slecht voedsel en veel stress. Daarmee zijn sloppenwijken een broeinest voor deze aandoeningen."

Gevolgen

In zijn boek 'Vet Arm' beschrijft hij de nieuwe Afrikaanse werkelijkheid, waar de derde wereld en moderne ontwikkelingen elkaar in hoog tempo afwisselen. Ziektes als obesitas en suikerziekte groeien er als kool, terwijl Afrika ook nog steeds het continent is van tyfus en kindersterfte.

"Vet en arm zijn inmiddels de realiteit geworden. Het grootste probleem - ook in de sloppenwijken - is dat mensen veel te dik zijn. En als je nu niets doet, zijn de gevolgen over tien jaar niet te overzien", zegt Van de Vijver.

Eriss Khajira groeide als kind op bij de vuilnisbelt Dandora, pal naast de sloppenwijk Korogocho. Vele bewoners zijn er werkloos en een deel is aangewezen op het weggegooide voedsel op de vuilnisbelt.

"We vinden hier van alles: kaas, kip, bananen. Mensen eten wat ze vinden op of nemen het mee naar huis. Of ze verkopen het", vertelt Khajira. "Veel mensen kunnen niet anders, ze moeten de restjes van anderen eten."

Ook al is er in Nairobi volop gezond eten beschikbaar als groente en fruit, mensen eten dat liever niet. Ze zoeken iets wat hun maag meteen vult. "Fruit is voor kinderen en groente voor konijnen, is hier de mening van de volwassenen", zegt Van de Vijver.

Khajira zegt dat het mensen niet uitmaakt dat ze ziek kunnen worden van gevonden eten of dat het ongezond is. "Ze hebben honger en eten wat ze vinden. Mensen zijn niet opgeleid. Als ze al zouden weten dat hoge bloeddruk zo gevaarlijk is, wat moeten ze dan doen? Zonder geld kunnen ze niks, zelfs niet hun bloeddruk laten meten."