"Er is geen enkele wapenhandel zonder geurtje van illegaliteit." Volgens de Belgische regisseur en kunstenaar Johan Grimonprez zijn wapens, politiek en corruptie al honderd jaar innig verbonden.
In zijn nieuwe documentaire Shadow World laat hij zien hoe de wapenindustrie honderden miljarden euro's verdient aan oorlogen. Vroeger waren de Verenigde Staten de marktleider, tegenwoordig beheerst de Europese wapenhandel de wereldmarkt.
"Steeds meer mensen beginnen te begrijpen dat wapenhandel er niet is om hen te beschermen, maar uitsluitend voor economisch gewin", zegt de Zuid-Afrikaanse schrijver Andrew Feinstein. Hij schreef het boek waar Grimonprez zijn documentaire op baseerde, die tijdens documentairefestival IDFA in première gaat.
Grimonprez maakte van historisch archiefmateriaal en interviews met diverse kenners van de wapenhandel, een indringende documentaire van de schimmige wereld van corruptie, macht en wapens.
Zo wordt een wapenlobbyist aangehaald die als taak had politici om te kopen met vrouwen en andere cadeautjes. "Het ging om een miljardendeal die me slechts 60.000 euro aan callgirl-bezoekjes heeft gekost. Goede deal dus", aldus de lobbyist in de film.
Volgens Feinstein is ook de oorlog in Libië een goed voorbeeld. "Het Westen leverde tientallen jaren meer wapens aan dictator Khadafi dan hij kon gebruiken. Toen hij moest worden uitgeschakeld, werd hetzelfde Westen met zijn eigen wapens bestreden. En het land is nu nog onbestuurbaar vanwege de ongebreidelde hoeveelheid wapens die er nog steeds in omloop zijn."
Wapenhandel heeft een soort mythische perversie waar veel corruptie mee gepaard gaat.
Volgens defensiespecialist Ko Colijn van Instituut Clingendael duiken dit soort films vaak op in perioden dat de wapenhandel toeneemt, wat nu het geval is. "Er zijn altijd mensen die aan wapenhandel verdienen en in tijden dat wapenhandel toeneemt, zie je de boeken en films verschijnen."
Maar de wapenhandel als bron van alle kwaad is een mythe, zegt Colijn. "Wapenhandel heeft een soort mythische perversie waar veel corruptie mee gepaard gaat. Eens in de zoveel jaren duikt er een boek of film op die probeert aan te tonen dat het de kooplieden des doods zijn die oorlogen veroorzaken."
Dat komt omdat de wapenhandel van oorsprong ongereguleerd was. "Op een gegeven moment hebben overheden besloten deze handel te reguleren. De wetgeving kan nog veel strenger, maar er is een bepaalde politieke controle over wapenhandel."
Het gaat Colijn dan ook te ver om te zeggen dat de wapenhandel de motor achter alle oorlogen is. "Zeggen dat de wereldpolitiek bepaald wordt door een handvol slechte mensen die hun brood verdienen met de wapenindustrie gaat erg ver."
