Het gebruik van spijtoptanten, het afpakken van misdaadgeld en op het grote schaal afluisteren van mensensmokkelaars. Het zijn opsporingsmethodes die de Siciliaanse justitie heeft ontwikkeld in de strijd tegen de maffia.
Met diezelfde opsporingstechnieken probeert Italië nu de criminele organisaties aan te pakken die zich schuldig maken aan de smokkel van honderdduizenden bootvluchtelingen naar Europa.
De Nederlandse justitie en politie onderzoeken of diezelfde bendes ook in ons land actief zijn. Daarom zijn er een speciale verbindingsofficier van justitie en een politie-verbindingsofficier in Italië gestationeerd.
Connecties
"Tot een aantal jaar geleden was mensensmokkel een vrij overzichtelijk delict waarbij je niet meteen aan georganiseerde misdaad dacht", vertelt Hester van Bruggen, de verbindingsofficier van justitie in Italië. "Maar de laatste jaren is dat veranderd, vooral als het gaat om de zeeroute van Libië naar Italië."
Die criminele organisaties zijn verantwoordelijk voor de aanwezigheid van grote groepen migranten in Nederland.
Van Bruggen werkt samen met de Italiaanse officier van justitie Gery Ferrara. Hij strijdt in Palermo al jaren tegen de maffia. Door de aanhoudende vluchtelingenstroom naar de Siciliaanse havenstad, jaagt hij nu vooral op de misdaadorganisaties die achter de mensensmokkel zitten.
"In 90 procent van de gevallen is Noord-Europa de eindbestemming van migranten. Daarom vonden we bij onze werkzaamheden en bij verhoren vaak connecties met veel Noord-Europese landen." Het gaat dan met name om Nederland, Groot-Brittannië, de Scandinavische landen en Duitsland.
Eritreeërs op de vlucht
Ferrara is in zijn onderzoek onder andere gestuit op criminele organisaties die Eritreeërs naar Europa smokkelen. De bendeleden komen uit Ethiopië en Eritrea zelf. Ook in Nederland verblijven duizenden Eritreeërs die zijn gevlucht voor het regime in hun land. De gevonden informatie is dus ook interessant voor Nederland.
"Die organisaties zijn verantwoordelijk voor de aanwezigheid van grote groepen migranten in Nederland", zegt Jan van Nieuwamerongen, die voor de Nationale Politie in Italië zit. "Met name de wijze waarop ze in Nederland terechtkomen is belangrijk, omdat daarbij schandalige misdaden plaatsvinden. Zoals mishandeling, afpersing, verkrachting en moord."
"Normaal krijg je dit soort informatie pas aan het einde van het onderzoek. Pas dan wordt er gedacht aan internationaal samenwerken", vertelt Van Bruggen. "Maar door onze aanwezigheid hier lukt het om meer en meer uit lopende onderzoeken informatie binnen te halen."
Spijtoptanten
De technieken die worden ingezet om de mensensmokkelaars aan te pakken, zijn ontwikkeld in de strijd tegen de maffia en Cosa Nostra. Ferrara: "Italië heeft veel ervaring in de bestrijding van de georganiseerde misdaad. Vooral hier in Palermo, de leerschool van de criminaliteit. We pakken dit andere fenomeen aan met dezelfde onderzoeksmethoden."
Ze maken bijvoorbeeld gebruik van afluisterapparatuur en spijtoptanten. Ferrara vertelt over een onderzoek waarbij iemand vanuit de organisatie met justitie wilde samenwerken. "Hij zat in de gevangenis, we hebben maanden met hem gesproken. Hij heeft ons van nuttige informatie voorzien, die weer via een ander onderzoek werd bevestigd."
Ook verbindingsofficier van justitie Van Bruggen heeft in een vroege fase met deze spijtoptant gesproken. "Voor ons was vooral van belang wat hij kon vertellen over de reisroute vanuit Italië naar Noord-Europa." Wat de verklaring heeft opgeleverd, kan ze nog niet zeggen. "Maar we zijn er volop mee bezig."
In Italië zitten inmiddels al een aantal bendeleden vast. Maar de officieren van justitie willen weinig loslaten over wat de criminele organisaties precies in Nederland doen. "Er zijn connecties met Nederland, maar daar loopt nog onderzoek naar. Dus daar kan ik nog niks over vertellen", zegt Ferrara.
Van Bruggen vult aan: "We krijgen uit Italiaanse onderzoeken allerlei informatie die betrekking kan hebben op Nederland. Denk aan telefoonnummers, namen en financiële transacties. De kunst is natuurlijk om te onderzoeken wat die informatie nu precies betekent."