Geert Wilders
Aangepast

PVV: referenda verkleinen de democratische kloof

Vier keer per jaar een referendum. PVV-leider Geert Wilders wil zo de kloof tussen kiezer en politiek overbruggen. De PVV wil de keuze van het volk vast laten leggen in de grondwet. "Dan kan de regering er niets meer tegen doen", aldus Wilders op NPO Radio 1. Veel mensen zouden zich niet herkennen in de compromissen van de politiek, zegt de PVV.

Wilders grote voorbeeld is Zwitserland. Daar gaan mensen drie à vier keer per jaar naar de stembus voor een landelijk referendum. Dat gebeurt op provinciaal en gemeentelijk niveau.

PVV: referenda verkleinen de democratische kloof

Participatie

Politicoloog Tom van der Meer, van de Universiteit van Amsterdam en gespecialiseerd in het gedrag van kiezers: "Over referendum wordt van alles gezegd: ‘het is de redding voor democratie’ en anderen zeggen: ‘het is de bijl aan de wortel voor de democratie’. Het is allebei onzin. Het staat niet haaks op de representatieve democratie, maar is het sluitstuk ervan."

Uit een studie van het Sociaal en Cultureel Planbureau van vorig jaar blijkt dat Nederlanders niet heel erg ontevreden zijn over het functioneren van de democratie, betoogde hij eerder. Bijna de helft van de Nederlanders, 48 procent, heeft vertrouwen in politici.

"Het enige criterium waar Nederland wat op achterblijft is de participatieve kant van de democratie: de mate waarin burgers actief bij het politieke proces worden betrokken. Het referendum versterkt die onderontwikkelde participatiedemocratie", denkt Van der Meer.

Wat zegt de kiezer?

Sinds vorig jaar bestaat in Nederland een raadgevend referendum. Burgers kunnen dan stemmen over een wet die al is aangenomen. De uitslag is niet bindend, maar de Tweede Kamer kan de uitspraak van de bevolking niet negeren.

Niet alle onderwerpen komen in aanmerking voor een referendum. Het koningshuis, de grondwet en de Rijksbegroting zijn uitgesloten. Maar over alle andere wetten kan een referendum worden georganiseerd, als een kiesgerechtigde in twee fases ruim 300.000 handtekeningen weet te verzamelen. PvdA en D66 dwongen in de Eerste Kamer op het laatste moment een opkomstdrempel van 30 procent af. Daarmee wordt de uitslag 'geldig'.

'Recept voor teleurstelling'

Inmiddels zijn er in Nederland zeventig wetten referendabel verklaard. Voor het merendeel van die wetten kwam niet één handtekening voor een referendum binnen. Tot nu toe haalde alleen het initiatief van GeenPeil de tweede fase en werd een raadgevend referendum afgedwongen over het associatieverdrag tussen de EU en Oekraïne.

Wytze van der Woude, universitair hoofddocent staats- en bestuursrecht in Utrecht, betoogde eerder in Nieuwsuur dat het referendum een "recept is voor teleurstelling". Een referendum is volgens hem te beperkt om de regering te adviseren, omdat burgers niet kunnen uitleggen waarom zij voor of tegen iets stemmen.

Lidmaatschap EU

Dat er een bindend referendum moet komen, stond al in het verkiezingsprogramma van de PVV. Wilders wil dat de bevolking zelf een onderwerp kan bedenken en zich dus niet tot wetten hoeft te beperken. In beginsel zou het referendum overal over mogen gaan. Hij noemt als voorbeeld het opzeggen van het lidmaatschap van de EU.

In Zwitserland zijn er onder meer al referenda geweest over minaretten en over een basisinkomen. "Als je maar 100.000 handtekeningen verzamelt in achttien maanden tijd, dan kan het in principe." Wilders wijst erop dat er natuurlijk wel uitzonderingen zijn: "In Zwitserland mag je bijvoorbeeld niet vragen om met een ander land in conflict te gaan".

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl