Kan Jean-Claude Juncker de Europese Unie redden? En redt hij het zelf nog wel? Die vragen houden Brussel al maanden bezig. Zeker nu Juncker, de voorzitter van de Europese Commissie, deze week misschien wel de belangrijkste toespraak uit zijn carrière moet houden: de Europese State of the Union.
Op een moment dat de EU uit elkaar dreigt te vallen door het vertrek van de Britten, moet hij het politieke seizoen aftrappen met een pro-Europese speech. Het Europese Parlement waarvoor hij spreekt, zal luisteren naar wat hij zegt, maar zeker ook hoe hij het zegt.
Kussen
Want Juncker heeft zijn eigen manier van doen. Hij zoent staatshoofden, slaat ze in het gezicht en trekt ze aan de hand mee de coulissen in. Op een EU-top begroette hij de Hongaarse premier Viktor Orbán met de woorden "Hallo dictator". Velen in Brussel ergeren zich aan de manier waarop de EU-president zich in het openbaar opstelt.
"Hij kust mensen en omarmt ze. Hij heeft een heel aparte manier van spreken, een beetje zoals Dries van Agt of Joseph Luns", zegt VVD-Europarlementariër Hans van Baalen. "Maar vandaag de dag moet je gewoon heel duidelijk zijn over wat je wil als Europese Commissie, zonder boe of bah."
"Het is moeilijk om niet te lachen als je hem zo ziet doen", zegt Ryan Heath, verslaggever van de Amerikaanse site Politico. "Maar als je serieus wilt worden genomen als wereldspeler, kun je je afvragen of je dat bereikt met zulk gedrag."
- AFP
Juncker kust de Schotse premier Nicola Sturgeon - EPA
Juncker geeft een knuffel aan president Obama - AFP
Juncker kust het hoofd van eurocommissaris Pierre Moscovici - EPA
Juncker met de Chinese president Xi Jinping
Daarnaast zijn de verhalen over zijn slechte gezondheid en drankgebruik hardnekkig. Het is bekend dat Juncker al langere tijd wordt geplaagd door nierstenen, maar ook lekt steeds meer uit dat hij lang niet elke dag op zijn werk verschijnt en veel thuis doet.
"Je ziet dat hij maar de helft van de tijd op kantoor is en dat zijn weekend regelmatig vier dagen duurt", zegt Heath. "Ook heeft hij meer dan de helft van de EU-lidstaten niet bezocht. Ik ga niet zeggen dat hij het werk niet aankan, maar veel mensen verwachten meer van een president."
De gezondheid van Juncker is een van de grootste taboes van Brussel. Zelf ontkende hij eind juni dat er iets aan de hand is. "Ik ben niet moe of ziek zoals de kranten schrijven, tot mijn laatste adem blijf ik vechten voor een verenigd Europa", zei hij toen in het Europees Parlement.
De grootste handicap van Juncker is de onwil van de nationale regeringsleiders om te zorgen dat de EU vooruitgaat.
Juncker noemde de Europese Commissie bij zijn aantreden twee jaar geleden de Commissie van "de laatste kans". De laatste kans voor de EU om te bewijzen dat burgers er vertrouwen in kunnen hebben. Maar het is zeer de vraag of dat gaat lukken. De verdeeldheid in Europa is groter dan ooit.
De Europese Commissie heeft het niet altijd makkelijk. De Commissie komt met voorstellen om belangrijke zaken als het vluchtelingenprobleem gezamenlijk aan te pakken, maar veel van die voorstellen worden direct getorpedeerd door de EU-lidstaten.
"De grootste handicap van Juncker is de onwil van de nationale regeringsleiders om te zorgen dat de EU vooruitgaat", zegt D66-Europarlementariër Sophie in 't Veld. "Nationale regeringen blokkeren oplossingen, maar zeggen dat vervolgens niet tegen de eigen achterban. Dan wijzen ze graag naar Juncker."
"Juncker ziet dat het niet goed gaat in Europa en dat ben ik met hem eens", zegt Europarlementariër Esther de Lange (CDA). "Hij ziet ook dat hij juist op zaken als terrorisme en het indammen van de migratiestroom zal moeten leveren. Dat probeert hij ook, maar de ruimte die hij van lidstaten krijgt is beperkt."
Juncker dreigt aan de zijlijn van het politieke debat terecht te komen. In de toespraak van morgen zal hij moeten bewijzen dat hijzelf en zijn Commissie onmisbaar zijn in de Europese politiek en de discussies over de toekomst van de EU.