Morgen mag de Duitse deelstaat Mecklenburg-Vorpommern naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen. Verkiezingen waar normaal niet veel aandacht voor is, maar nu komen ze in een tijd dat Angela Merkel door haar vluchtelingenpolitiek scherper dan ooit onder vuur ligt.
Het rechts-populisme wint aan invloed. De partij Alternative für Deutschland (AfD) ligt in de peilingen voor op Merkels partij het CDU en zou zelfs weleens de grootste kunnen worden.
In de wijk Groß-Klein bijvoorbeeld, een stadsdeel vol typisch Oost-Duitse ‘Plattenbau’. Hier kreeg de AfD bij de laatste lokale verkiezingen veel stemmen. Aan de lantaarnpalen hangen tientallen AfD-posters, de meeste met de slogan Asielchaos stoppen.
Hier werden onlangs twaalf jonge asielzoekers weggehaald na bedreigingen en is de geplande komst van een asielzoekersopvang voor families afgelast na protesten van een relatief kleine groep boze bewoners en neo-nazi’s. Reden: de stad kan de veiligheid van de vluchtelingen niet garanderen.
Wrevel
Bij het winkelcentrum in Groß-Klein ontmoet Jeroen Wollaars Holger Arppe, kandidaat voor de AfD in Rostock. Arppe wordt meteen aangesproken door een bewoner, die hem zijn stem verzekert. "We zijn hier populair", zegt Arppe.
Hij kan de weerstand tegen asielopvang in de wijk wel begrijpen: "Het is natuurlijk zo dat wanneer je zulke dingen over de hoofden van de burgers beslist, zonder de burgers te betrekken, zonder met ze erover te praten, dan kan het natuurlijk gebeuren dat er misverstanden en wrevel ontstaan."
De huidige anti-vluchtelingstemming herinnert veel mensen aan zwarte bladzijdes uit de geschiedenis van Rostock. Zo ook bij Wolfgang Richter, die in de jaren 90 adviseur ‘migrantenzaken’ was van de stad. En hij was erbij toen het in 1992 helemaal mis ging in het Zonnebloemenhuis in de wijk Lichtenhagen. Daar was destijds het registratiecentrum voor pas aangekomen asielzoekers en er woonde een grote groep Vietnamese gastarbeiders.
Onhoudbaar
De asielzoekers kampeerden op het veld voor het huis, omdat de ambtenaren de vraag niet aankonden. Richter: "Het was een onhoudbare situatie. Voor de vluchtelingen. Voor de Vietnamezen die daar woonden. En voor de Duitse bewoners.
"Er ontstond een permanente situatie waarbij de vluchtelingen op zichzelf waren aangewezen. Dat de bosjes als wc werden gebruikt omdat het nergens anders kon. Het was op elke manier onhoudbaar."
Bewoners verzamelden zich voor de flat, riepen leuzen vol haat, gooiden brandbommen en drongen - toen de politie zich om onverklaarbare redenen terugtrok - de flat binnen. Richter moest met een grote groep Vietnamese bewoners over het dak vluchten om zichzelf in veiligheid te brengen.
Richter denkt niet dat het nu weer zo erg kan worden. Hij denkt dat er in het Rostock van vandaag binnen de kortste keren een grote tegenbeweging ontstaat die de vluchtelingen beschermt. Hij is ook trots dat de anti-islambeweging Pegida hier heel klein is gebleven.
Zorgen
Maar in de rest van het land worden opvangcentra wel weer in brand gestoken. "Dat is wat me aangrijpt, ik maak me zorgen. Ik heb beelden uit Freital in Saksen gezien, en ook uit andere steden, waar mensen die daar demonstreren dezelfde haat in de ogen hebben als ik hier in 1992 zag. Daar maak ik me zorgen over."
En leuzen die de meute destijds riep, die hoort Richter nu weer. “Ik heb zoveel deja vu’s. Ze zeggen: ‘Voor hen wordt wat gedaan, voor ons niets’. En: ‘Er moet toch eerst iets voor de Duitsers gedaan worden’. Precies dat wat we nu horen, precies die discussie speelde ook in de jaren ’90."
