Gemeenten hebben de laatste jaren miljoenen euro’s uitgegeven om culturele instellingen in nood te helpen. Dat blijkt uit een enquête van Nieuwsuur onder alle 397 gemeenten. De extra steun is vooral besteed aan theaters die in financiële problemen zijn gekomen. Daarnaast ging extra geld naar musea en bibliotheken.
"Als mensen in tijden van crisis moeten kiezen tussen brood en theaterkaartje dan is de keuze snel gemaakt", zegt theaterdirecteur Meta Neeleman, terwijl het Nationaal Jeugd Orkest zich opmaakt voor een slotconcert. Theater Orpheus is de thuisbasis voor het orkest, dat jong klassiek talent podiumervaring biedt.
Geen weerstand
Als directeur van Theater Orpheus zag Neeleman afgelopen tijd de bezoekersaantallen teruglopen, en daarmee de inkomsten. Vanwege financiële problemen kreeg de schouwburg bovenop de jaarlijkse subsidie van 4 miljoen ruim 2 miljoen extra van de gemeente.
"Er was sprake van achterstallig onderhoud van het pand enerzijds, en de bedrijfsvoering anderzijds. We hadden een tekort van 9 ton op ons eigen vermogen, waardoor het bedrijf geen weerstand had. Met het extra geld hebben we een grote reorganisatie kunnen doen."
De problemen bij culturele instellingen zijn voor een groot deel aan de recessie toe te schrijven. Maar met name bij theaters spelen ook andere kwesties. Grote artiesten vragen tegenwoordig vaak een vaste uitkoopsom en vormen een minder goede inkomstenbron. Er zijn hoge kosten voor het gebouw en het personeel en soms hebben theaters last van omliggende of nieuwe theaters.
Nederland geldt wereldwijd als een van de landen met de grootste theaterdichtheid. Meta Neeleman: "Er is veel concurrentie onder theaters ook al zullen we elkaar niet snel concurrent noemen. In een omtrek van 40 kilometer hebben wij hier in Apeldoorn twintig theaters zitten."
Veel gemeenten willen desondanks graag een eigen theater neerzetten. Zo werd in 2012 in Sneek een kersvers theater geopend door Koningin Beatrix. Ook al is er geen officieel onderzoek naar gedaan, het nabij gelegen theater De Koornbeurs in Franekeradeel zag sindsdien de bezoekersaantallen dalen en had financiële steun nodig.
Zonder museum en theaters hou je een schrale stad over.
Ook Gorinchem hoort bij de 25 gemeenten die afgelopen jaren extra steun gaf aan het theater, echter zonder het gewenste resultaat. Daarom is besloten om in het theater te stoppen met professionele activiteiten. "Het zijn geen goede tijden, en cultuur kost gewoon geld. De consequentie in Gorinchem is dat we naast de jaarlijkse 2 miljoen voor cultuur nog maar een beperkt subsidiebedrag voor Theater De Nieuwe Doelen uittrekken", zegt Cultuurwethouder Eva Dansen.
"Met dat bedrag gaat een vrijwilligersbestuur nu zorgen dat er nog wel sociaal-culturele activiteiten zoals bijvoorbeeld het Gorinchemse sportgala en optredens van de dansschool zullen plaatsvinden. Daar is veel belangstelling voor. Over twee jaar kijken we hoe dat gaat."
Rijke stad
Dat gemeenten in veel gevallen hun best doen om culturele instellingen in nood te helpen heeft vaak te maken met het belang voor de stad. "Theaters en cultuur hebben een belangrijke regiofunctie, ze versterken de economie en trekken zelfs toeristen aan", licht Caroline de Pee toe, cultuurwethouder van Franekeradeel.
Met extra geld van de gemeente is theater De Koornbeurs nu volop in verbouwing. Ook Meta Neeleman onderschrijft dit. "Apeldoorn heeft investeringen gedaan in culturele instellingen, zelfs toen ze weinig middelen hadden. Dat gebeurde vanuit de wetenschap dat cultuur zorgt voor een rijke stad waar mensen graag wonen. Ik ben dankbaar dat ze dat lef hebben gehad, want zonder museum en theaters hou je een schrale stad over."
