Het moest het grootste handelsverdrag ooit worden: het TTIP-verdrag, dat de handel tussen de VS en de EU makkelijker moet maken. Het had er vorig jaar al moeten zijn, maar het overleg duurt maar voort en het einde is nog niet in zicht. Frankrijk en Duitsland zouden de stekker zelfs helemaal uit de onderhandelingen willen trekken.
"Als Duitsland en Frankrijk het verdrag niet meer actief ondersteunen, betekent dat eigenlijk dat TTIP geen kans van slagen meer heeft. TTIP staat voorlopig dus in de ijskast", zegt Peter van Ham van instituut Clingendael, die de onderhandelingen over het vrijhandelsverdrag al jaren op de voet volgt.
Freek Bersch, die namens Milieudefensie het verzet tegen TTIP leidt, ziet ook nog een andere reden achter het verzet vanuit Duitsland en Frankrijk. “Het zou goed kunnen dat men tijdelijk de stekker uit TTIP wil trekken om meer vaart te kunnen maken met het Canadese verdrag CETA."
Dit handelsverdrag tussen de EU en Canada is inmiddels rond maar moet nog worden goedgekeurd door de nationale parlementen.
Verschillende standaarden
Het TTIP-verdrag moet allerlei standaarden en procedures voor de productie van voedsel en goederen tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten samenvoegen. Het belangrijkste knelpunt in het verdrag zit in de verschillende standaarden die de twee continenten hanteren op het gebied van milieu en voedselveiligheid.
De Amerikanen geven alleen maar kruimels. Dat is niet de manier waarop je onderhandelt met bondgenoten.
Het TTIP-verdrag is zeer omstreden. Voorstanders zeggen dat het economische groei oplevert. Maar tegenstanders zijn bang dat het milieu, de arbeidsomstandigheden en de voedselveiligheid verslechteren, omdat de regels in Amerika vaak minder streng zijn.
Zo is er onenigheid over het testen van producten, bijvoorbeeld als het gaat om cosmetica. In de EU is het verboden om make-up te testen op dieren, in de Verenigde Staten niet. Volgens de Amerikaanse onderhandelaars zijn die proeven nodig om de veiligheid van producten vast te stellen.
Tactiek
Ook kijken de EU en de VS anders naar de regels rond voedsel(veiligheid). De EU wil dat voedselbedrijven de veiligheid van hun product bewijzen vóórdat het op de markt komt. De Amerikanen leggen de bal juist bij het importerende land: dat moet bewijzen dat het onveilig is.
"Politici praten ook voor een achterban en hopen dat ze stemmenwinst kunnen boeken. En verder is het ook een vorm van druk opbouwen richting de Amerikanen, dat als ze nu niet leveren het echt mislukt. Dus politiek en tactiek tegelijkertijd", denkt Hans de Boer van werkgeversorganisatie VNO-NCW.
Dat er weinig steun is voor het verdrag is volgens Van Ham ook een groot probleem. "Wat de EU heeft onderschat is dat de gewone burger het vertrouwen in de politiek algemeen, maar zeker in de Europese Unie, aan het verliezen is. Van die vertrouwensbreuk plukken de politici nu de wrange vruchten."
Van Ham deed onderzoek naar de communicatie van de EU rondom TTIP. De commissie zette het neer als goed voor banen en goed voor de economie. Toen dat door economen werd betwijfeld en NGO's kritiek uitten op het verdrag (bijvoorbeeld ten aanzien van voedselveiligheid en de macht die TTIP bedrijven zou geven om zich tegen wetgeving te verzetten) raakte de commissie de regie kwijt.
“Men dacht: het is een complex verdrag, niemand begrijpt precies waar het om gaat. Ze hebben onderschat dat de gewone burger denkt: ik geloof het gewoon niet.”
Eén lijn
Van Ham denkt dat als het verdrag definitief dood wordt verklaard dat een "slag in het gezicht is van de Europese Unie". "Sinds 1970 heeft de EU het monopolie op het onderhandelen en doorvoeren van externe handelsverdragen. Een core business voor de EU. Wanneer het nu niet lukt met de VS geeft dat aan dat de EU werkelijk niet kan leveren. En dat is funest."
VNO-NCW heeft nog hoop. "TTIP is nu nog niet dood, maar op de langere termijn moet er echt een soortgelijk verdrag komen. Als bescherming tegen andere continenten. De VS en Europa moeten daarom wel één lijn trekken", aldus De Boer.
