'Nederland had actieve rol bij CIA-operaties Koude Oorlog'

• 

  Eelco Bosch van Rosenthal

  verslaggever

Nederlandse inlichtingendiensten die in nauwe samenwerking met de CIA operaties planden achter het IJzeren Gordijn. Het is een onbekend hoofdstuk in de Nederlandse geschiedenis, althans tot nu toe. In het boek Samen met de CIA, dat morgen verschijnt, wordt het allemaal onthuld.

Inlichtingenexpert Cees Wiebes ontdekte zo'n drie jaar geleden dat de rol van Nederland in de Koude Oorlog belangrijker was dan gedacht. "Nederland zette actief partizanen in achter het IJzeren Gordijn om de anti-communistische strijd aan te wakkeren. Dat was nog niet eerder naar voren gekomen."

Eerste aanknopingspunt

Het eerste puzzelstukje kreeg Wiebes eind 2013 in handen. "Een Amerikaanse vriend mailde me een fragment uit het dagboek van de man die in 1952 aan het hoofd stond van de CIA. Hij schreef over de dropping in de eerste gezamenlijke missie van Nederland en de CIA in Roemenië."

Vervolgens begon Wiebes met graven, maar hij stuitte al snel op een groot probleem. "Niemand had informatie. De Nederlandse diensten hadden niks, de CIA had ook niks. Ik had alleen het aanknopingspunt uit het dagboek."

Pas na een jaar zoeken vond Wiebes in de kelder van het ministerie van Algemene Zaken meer bewijs dat Nederland inderdaad betrokken was. Samen met de archivaris van de Securitate, de beruchte Roemeense staatsveiligheidspolitie van destijds, legde hij vervolgens de puzzelstukjes op hun plaats.

"Begin 1951 is er een topconferentie geweest in Washington, waarbij de CIA alle hoofden van de inlichtingendiensten van kleinere Europese staten, waaronder Nederland, heeft uitgenodigd en heeft gevraagd: willen jullie met ons meedoen in operaties achter het IJzeren Gordijn?"

Nederland ging vervolgens aan de slag in landen als Roemenië en Bulgarije. "Het was een veel actievere rol dan tot nu toe gedacht." Wiebes dook onder meer in het verhaal van een groep jonge Roemenen. Zij werden door Nederland gerekruteerd en opgeleid tot spion tegen de communistische regering in Boekarest.

De vijf teamleden kregen onder meer een training in Fort Spijkerboor, ten noorden van Amsterdam. Uiteindelijk werden ze met een CIA-toestel in Roemenië gedropt.

Zijn onderzoek heeft veel mooie nieuwe onthullingen opgeleverd, maar Wiebes blijft nog wel met frustraties zitten. "De grote vraag kan ik nog niet beantwoorden. Dat de Nederlandse inlichtingendiensten meededen is me nu wel duidelijk. Maar waarom? Wat wilden ze hiermee bewijzen?"