Er is geen land waar onbevoegd lesgeven zo gemakkelijk is als in Nederland. Geregeld staan onbevoegde docenten voor de klas om een gat op te vullen. Want er zijn steeds minder studenten die kiezen voor de lerarenopleiding. Het beroep wordt slecht betaald, heeft een hoge werkdruk en staat laag in aanzien, vinden studenten.
Kostenpost
"We hebben het al sinds begin jaren 90 over het lerarentekort. Veel gepraat, maar er is weinig echt gedaan.", zegt Ton van Haperen, leraar en lerarenopleider aan de Universiteit Leiden en schrijver van het boek ’De ondergang van de Nederlandse leraar’. Hij ziet de financiering van het onderwijs als belangrijkste oorzaak van de problemen.
Scholen krijgen nu één budget om hun kosten te dekken, de zogenoemde lumpsum. Dat moet schoolbesturen in staat stellen om adequaat in te spelen op, bijvoorbeeld, onvoorziene kosten.
"Schoolbesturen moeten het geld zelf besteden, ze bedoelen het niet slecht. Maar er is altijd wel iets waar nog geld naar toe moet. Docenten worden gezien als grootste kostenpost, niet als investering. Je ziet het nu al jaren gebeuren, gaten worden gevuld met onbevoegde en onbekwame mensen", zegt Van Haperen.
Het aantal vacatures in het onderwijs steeg het afgelopen half jaar fors. Uit cijfers van Meesterbaan, een grote vacaturesite voor het onderwijs, blijkt dat tot 1 augustus er ruim 7000 vacatures zijn in het basis- en voortgezet onderwijs. Dat is bijna 2000 vacatures meer dan vorig jaar rond dezelfde tijd.
Na de vakantie stijgt het aantal vacatures nog verder, scholen hebben dan docenten nodig om de roosters rond te krijgen. Martijn Dijkshoorn van Meesterbaan: "Op dit moment hebben we nog zo’n 406 vacatures open staan. Dat is aan het begin van het schooljaar. Scholen die nu nog moeite moeten doen om de vacatures ingevuld te krijgen. Daarbij is ook nog vooral vraag naar docenten Nederlands, wiskunde, natuurkunde, Duits en Engels."
Gegoochel
Sander Dekker, staatssecretaris van Onderwijs, lanceerde dit jaar een plan van aanpak om het aantal onbevoegden voor de klas terug te dringen. "Leerlingen in het voortgezet onderwijs verdienen het allerbeste onderwijs en daarvoor zijn goed opgeleide leraren cruciaal", aldus Dekker.
In het middelbaar onderwijs wordt zo'n 16 procent van de lessen door een onbevoegde docent gegeven. Dekker wil dat álle lessen door bevoegde leraren of leraren in opleiding worden gegeven.
Maar volgens Van Haperen is het terugdringen van onbevoegden voor de klas door Dekker "gewoon gegoochel met cijfers en definities". "Eén grote fraude, En het gekke is: hij gaat er helemaal niet over. Schoolbestuurders gaan er over, die hebben de macht. De keuzes van Dekker hebben door de lumpsumfinanciering geen effect op de werkvloer."
Het vreet het onderwijs langzaam op. Het is een sluipmoordenaar.
De problemen op de werkvloer ziet ook Arjan van der Meij, natuurkunde-docent. Scholen moeten noodgrepen doen om de roosters rond te krijgen.
"Er gebeuren allemaal dingen die niet goed zijn voor de kwaliteit van het onderwijs. Bijvoorbeeld docenten scheikunde die natuurkunde geven, iemand vanuit het bedrijfsleven die nog geen onderwijsbevoegdheid heeft voor de klas zetten, klassen worden groter gemaakt etc. Het zijn allemaal noodgrepen zodat de kinderen les krijgen, want dat is een verplichting."
"Het vreet het onderwijs langzaam op. Het is een sluipmoordenaar. Ik vind dat er te weinig aandacht aan wordt besteed door schoolbesturen en de politiek. Het is niet zo'n sexy onderwerp, maar er moet wel echt iets gebeuren."
