"De Europese Unie is in verwarring. Dat was al het geval, maar de brexit heeft het verscherpt", zegt oud-Eurocommissaris Frits Bolkenstein. Hij noemt het vertrek van de Britten in zekere zin een geluk bij een ongeluk. "Het maakt een herdefiniëring van de EU onontkoombaar. Het is goed dat dat eindelijk gebeurt."
Volgens oud-premier Wim Kok geeft de huidige staat van de EU reden tot zorg en ook zelfbezinning. "Ik heb geen enkele twijfel over de noodzaak van Europese samenwerking, maar het functioneren van de EU voldoet momenteel niet aan de eisen", zegt Kok. "Een heleboel dingen gaan goed, maar lang niet goed genoeg."
Sterker optreden
Toch zijn de twee mannen het over één ding eens: er moet eerder meer dan minder EU komen. "Dat geldt voor een aantal terreinen, ook in de komende jaren", zegt Kok. Hij heeft het dan over milieu, veiligheid, de bestrijding van terrorisme en de krijgsmacht. "Daarvoor hoeven geen nieuwe structuren te worden aangelegd, het gaat om een intensivering van de samenwerking."
Hij benadrukt dat het wel van belang is dat lidstaten dan niet zonder represailles de EU-regels aan hun laars kunnen lappen. "De Europese leiding is wat dat betreft een beetje te laks. Op dat soort terreinen vind ik dat er een sterker optredend Europa moet zijn. En dus niet een Europa dat in alle opzichten achter de coulissen verdwijnt."
De EU moet duidelijk aanwezig zijn waar het nodig is, maar moet zich terugtrekken op detailonderdelen.
Bolkestein sluit zich bij de visie van Kok aan. "Zeker op het gebied van defensie is er meer EU nodig. Maar dat is een heel moeilijk terrein, want alle lidstaten willen vasthouden aan de eigen soevereiniteit over de gewapende macht."
Hij benadrukt dat de Europese inmenging alleen op belangrijke terreinen moet plaatsvinden. "En niet, zoals eerder dreigde, regels over olijfolie dat in restaurants in gesloten flessen moet worden geserveerd in plaats van op open schoteltjes."
Kok vult aan: "De EU moet duidelijk aanwezig zijn waar het nodig is, maar moet zich terugtrekken op detailonderdelen waar je lidstaten en burgers mee irriteert. Dat soort bezigheidstherapie in Europees verband moet nog krachtiger worden aangepakt dan tot nu toe wordt gedaan."